Page 192 - Lý Thường Kiệt

LÝ THƯỜNG KIỆT

Mặt đông, quân ở các châu Lộc, Tư Lăng tiến vào châu Tô Mậu. Viên
châu mục là Vi Thủ An, đã bị viên chúa trại Vĩnh Bình là Dương Nguyên
Khanh dụ trước. Cho nên quân Tống chiếm Tô Mậu dễ dàng. (TB 281/8a).
Mặt giữa, quân tiền phong vượt núi ở phía nam sông Ô Bì, tiến tới

huyện Quang Lang. Ngày nay phía nam tỉnh Lạng Sơn, còn có làng Quang
Lang trên đường thiên lý, phía nam ô n Châu. Chắc rằng đời Lý, huyện lỵ
Quang Lang đóng tại đó. Từ phía bắc xuống đó, phải qua nhiều đèo ải, như
đèo Kháo Mẹ, Kháo Con, rồi qua làng Nhân Lý, ở bên cạnh Làng Giai hay
Đồng Mỏ. Đời Lê, Nhân Lý là một trạm lớn, và đèo Kháo Mẹ, Kháo Con là
hiểm nhất trên đường này.
Các sách và sử Tống đều nói rằng quân Quách Quỳ đánh bại quân Lý ở
ải Quyết Lý, rồi thừa thắng lấy huyện Quang Lang. Sách MKBĐ lại nói rõ
rằng: Quách Quỳ phá ải Quyết Lý ở huyện Quang Lang. Xem đó, ta có thể
đoán rằng ải Quyết Lý tức là Nhân Lý ngày nay, nó ở về phía bắc Quang

Lang, cách chừng 15 km.
Vậy Quách Quỳ sai quân tiến tới huyện Quang Lang. Quân Lý chặn ở
ải Quyết Lý. Đó là tiền quân của phò mã Thân Cảnh Phúc. Quân Lý đem
voi chống lại. Quỳ sai Yên Đạt (TB 284/4a), Trương Thế Củ tiến đánh (TB
279/lla). Tu Kỷ đi tiên phong. Tu Kỷ đưa quân đi lén tới, giết được 66 quân
ta (TB 284/4a). Nhưng bị voi cản đường, quân Tống không thể tiến. Quỳ sai
quân cung tiễn thủ lấy nỏ bắn vào voi. Lại sai lấy mã tấu chém vòi voi. Voi
sợ, quay chạy, dẫm xéo lên quân Lý. Quân Lý tan vỡ. Quyết Lý mất. Quân
Tống tràn đến huyện Quang Lang. (TB 279/12b).
Sách Quế hải chí (theo lời SK, nhưng sách QHNHC không chép) kể
chuyện rằng: "Viên tri châu Quang Lang là phò mã, bị thua, bèn trốn vào

trong bụi cỏ. Thấy quân Tống đi lẻ loi thì ra giết chết, hoặc bắt về chặt ra mà
ăn. Người ta cho là một vị thiên thần". Phò mã này chắc chính là Thân Cảnh
Phúc coi châu Lạng. Vậy sau trận Quyết Lý, Cảnh Phúc rút lui vào rừng
Động Giáp, rồi du kích hậu phương quân Tống. Rình lúc bất ngờ, đánh úp
quân địch làm chúng rất sợ hãi.

202