Page 180 - Lý Thường Kiệt

LÝ THƯỜNG KIỆT

Vả, các đường thông lộ từ Quảng Tây vào nước Việt để tới Thăng Long
đều bị sông Cầu chắn (V/I và Cth2). Sông cầu từ địa phận Cao Bằng chảy
đến Lục Đầu, hợp với sông Bạch Đằng. Từ Lục Đầu ra đến bể, là một cái hào
sâu và rộng, che chở cho đồng bằng nước Việt để chống lại tất cả mọi cuộc

ngoại xâm bằng đường bộ từ Lưỡng Quảng kéo vào.
Đối với đường sá từ Ung Châu tới Thăng Long, thì sông Bạch Đằng
không can hệ, vì đã có sông Lục Đầu là cái hào ngăn trước rồi. Trái lại, sông
Cầu rất là quan trọng. Thượng lưu sông cầu qua vùng rừng núi rất hiểm.
Chỉ có khoảng từ Thái Nguyên trở xuống là có thể qua dễ dàng, và qua rồi
thì có đường xuôi. Nhưng sau sông, ở về phía tây có dãy núi Tam Đảo, là
một cái thành không thể vượt. Chung quy chi có khoảng từ huyện Đa Phúc
đến Lục Đầu là phải phòng ngự bờ nam mà thôi. Trong khoảng ấy, lại chi
khúc giữa, từ đò Như Nguyệt đến chân núi Nham Biền, là có bến, có đường

qua sông để tiến xuống miền nam một cách dễ, thẳng và gần.
Xét qua địa thế, ta hiểu rằng Lý Thường Kiệt đem chủ lực chặn con
đường từ trại Vĩnh Bình đến sông Nam Định (sông cầu), bằng cách đặt
những doanh đồn và phục binh ở hai ải tiếp nhau: ải Quyết Lý ở phía bắc
châu Quang Lang và ải Giáp Khẩu (Chi Lăng) ở phía nam châu ấy. Nếu hai
phòng tuyến ấy bị tan, thì phải cố thủ ở phòng tuyến thứ ba, tức là nam
ngạn sông Nam Định.
Muốn cản quân Tống qua sông, Thường Kiệt sai đắp đê nam ngạn cao
như bức thành. Trên thành, đóng tre làm giậu, dày đến mấy từng. Thành
đất, lũy tre nối với dãy núi Tam Đảo, đã đổi thế sông Nam Định và bờ nam
ngạn ra một dãy thành hào, che chở cả trung nguyên nước Việt. Thành hào

ấy dài gần 100 km, hẳn khó qua và dễ phòng thủ hơn là thành hào một đồn
lẻ như thành Thăng Long.
Chính đó là cao kiến của Lý Thường Kiệt.
Trước thành đất, lũy tre, có thủy quân đậu thuyền ở nam ngạn, sẵn
sàng tiếp chiến với quân Tống, nếu chúng qua sông. Đến đời sau, Hồ Quý
Ly cũng dùng chiến thuật ấy, giữ sông Lô, và đóng cọc gỗ giữa sông, để làm

190