Page 18 - Liệu Pháp Đông Y Tự Nhiên Trị Bệnh

Mốc cô' định

Tức là sử dụng các vị trí như ngũ quan, tóc, đầu móng, đầu vú, cuống rốn
và độ lồi, lõm của khớp xưoìig, các bắp thịt lồi lên... làm mốc lấy huyệt. Có
những mốc khá rõ rệt như huyệt Tố liêu ở đầu mũi, huyệt Ân đường ở giữa hai
lông mày, huyệt Thiện trung ở giữa hai vú, huyệt Thiên khu nằm ở hai bên
rốn, từ rốn đo ngang ra 2 tấc, mỗi bên một huyệt; huyệt Dương lăng tuyền ở
chỗ lõm phía trước và dưới đầu nhỏ của xương mác, nơi thân nối với đầu trên
xương mác, khe giữa cơ mác bên dài và cơ duỗi chung các ngón chân; huyệt
Đại chùy ở dưới đầu mỏm gai đốt sống cổ thứ 7; tại chỗ lõm giữa hai xương,
như huyệt Cự cốt ở chỗ lõm giữa xương đòn với gai sống vai, huyệt Trung
đình ở chỗ lõm giữa đoạn dưới của xương ngực và xương mềm... Ngoài ra, có
thể căn cứ vào mỏm gai đốt sống ngực thứ 3, mỏm gai đốt sống ngực thứ 7,
mỏm gai đốt sống eo lưng thứ 4 để làm mốc lấy huyệt ở phần lưng sau.
Mốc chuyển động
Lợi dụng các khe hở, chỗ lõm, nếp nhăn xuất hiện cùng với sự chuyển
động của các khớp xương, bắp thịt, da để lấy mốc huyệt. Như lấy huyệt Nhĩ
môn, huyệt Thính cung, huyệt Thính hội thì nên mở miệng ra, lấy huyệt Hạ
quan thì nên ngậm miệng lại. Lại như lấy huyệt Khúc trì thì phải co tay vào
ngực; lấy huyệt Kiên ngung thì giơ ngang cánh tay, giữa xương đầu khớp vai
và xương đầu khớp tay xuất hiện hai hố lõm, phía trước có một hố lõm nhỏ
hơn thì đó là vị trí huyệt này; lấy huyệt Dương
khê bằng cách ngón cái duỗi ngắn, duỗi dài, ở tại
chỗ lõm giữa khe gân cơ là huyệt; lấy huyệt
Dưỡng lão bằng cách gập khuỷu tay vào ngực,
huyệt ở chỗ mỏm trâm xương trụ, từ huyệt Dương
cốc đo lên 1 tấc. Đây là phương pháp dùng mốc
để xác định vị trí của huyệt dựa vào tình hình
chuyển động, được gọi là mốc chuyển động.
Phương pháp xác định vị trí trong pháp cốt độ (phương pháp đo xương)

Phương pháp xác định vị trí bằng cách chia đoạn từng phần cơ thể, cổ xưa
gọi là cốt độ pháp, tức là dùng khóp xương làm mốc chính để đo lường độ lớn
nhỏ, dài ngắn của các bộ phận toàn thân, đồng thời căn cứ vào kích thước, tỷ
lệ của nó mà ước tính để làm tiêu chuẩn xác định huyệt. Dương Thượng Thiện
nói: “Lấy cái này để xác định vị trí, xác định kinh mạch, đồng thời chọn huyệt
vị”. Nhưng tiêu chuẩn để ước tính cần căn cứ vào hình dáng của người bệnh
để làm cơ sở.

19