Page 297 - Lịch Sử Văn Minh Thế Giới

xúi giục quân thù của nhân dân La Mã tấn công nhà nƣớc La Mã

hay kẻ nào nộp một công dân La Mã cho kẻ thù." (điều 5 bảng

IX).

Tóm lại, nội dung của luật 12 bảng chỉ mới đề cập đến một

số mặt trong đời sống xã hội, nhiều mức hình phạt quy định quá

khắc nghiệt, nhƣng nó có tác dụng hạn chế sự xét xử độc đoán

của quý tộc, đồng thời đặt cơ sở cho sự phát triển của luật pháp ở

La Mã cổ đại.

- Những pháp lệnh khác

Do luật 12 bảng có nhiều vấn đề chƣa đề cập tới, nhiều yêu

cầu của bình dân chƣa đƣợc giải quyết, trái lại trong bảng XI lại

ghi rõ "cấm bình dân kết hôn với quý tộc", nên cuộc đấu tranh

của bình dân vẫn tiếp tục. Vì vậy từ giữa thế kỉ V TCN về sau,

nhà nƣớc La Mã phải ban hành nhiều pháp lệnh bổ sung.

Năm 445 TCN, ban bố luật Canulêiut cho phép bình dân

đƣợc kết hôn với quý tộc. Tiếp đó bình dân đƣợc bầu làm Tƣ

lệnh quân đoàn có quyền lực ngang với quan Chấp chính.

Năm 367 TCN, lại thông qua 3 pháp lệnh quan trọng:

1. Những món nợ mà bình dân vay, nếu đã trả lãi, phải đƣợc

coi nhƣ đã trả gốc, số còn thiếu sẽ trả hết trong 3 năm.

2. Không ai đƣợc chiếm quá 500 jujera đất công tức là bằng

khoảng 125 ha.

3. Bỏ chức Tƣ lệnh quân đoàn, khôi phục chế độ bầu quan

Chấp chính hàng năm, trong 2 quan Chấp chính phải có 1 ngƣời

là bình dân.

Năm 326 TCN, thông qua pháp lệnh thủ tiêu chế độ nô lệ

đối với công dân La Mã.