Page 259 - Lịch Sử Văn Minh Thế Giới

giƣơng cao ngọn đuốc lịch sử lên để hƣớng dẫn loài ngƣời đang

dò dẫm con đƣờng đi".

Do phƣơng pháp chép sử của ông cẩn thận nhƣ vậy nên tác

phẩm của ông có giá trị rất quý báu, đúng nhƣ ông nói, ông viết

sử "không phải để mong đƣợc một tiếng khen nhất thời mà là để

tạo thành một kho tài liệu muôn đời quý báu của loài ngƣời".

Dự định của Tuxiđít là viết toàn bộ cuộc chiến tranh

Pêlôpônedơ, nhƣng ông chỉ viết đến năm 411 TCN tức là năm

(*)
20 của cuộc chiến tranh thì cái chết của ông đã làm tác phẩm
bị bỏ dở.

Xênôphôn (430 - 359 TCN) xuất thân từ một gia đình giàu

có ở Aten. Trong số các tác phẩm của ông, quyển "Lịch sử Hy

Lạp" là quan trọng nhất. Để viết tiếp lịch sử Hy Lạp mà Tuxiđít

đang bỏ dở, Xênôphôn đã ghi thêm những sự kiện xảy ra từ năm

411 - 362 TCN, tuy mong muốn kế tục sự nghiệp của Tuxiđit

nhƣng về phƣơng pháp khảo cứu cũng nhƣ về bút pháp,

Xênôphôn kém xa Tuxiđít.

Ngoài lịch sử Hy Lạp, Xênôphôn còn có một số tác phẩm

khác nhƣ Nền chính trị của Xpác, Hồi ức về Xôcrát, v.v... Tuy

tác phẩm của Xênôphôn có nhiều hạn chế nhƣng trong đó đã ghi

lại những tƣ liệu quý giá.

b) Sử học La Mã

Từ khoảng giữa thế kỉ V TCN, ở La Mã đã có những tài liệu

tƣơng tự nhƣ lịch sử biên niên gọi là Niên đại kí (Annales),

nhƣng nền sử học thật sự của La Mã đến cuối thế kỉ III TCN mới

xuất hiện, và ngƣời đƣợc coi là nhà sử học đầu tiên của La Mã

cũng là nhà soạn kịch Nơviút. Ông đã tham gia cuộc chiến tranh

Puních lần thứ nhất, nhờ đó ông đã viết tập sử thi Cuộc chiến

tranh Puních, nhƣng tác phẩm này chỉ còn một số đoạn mà thôi.