Page 147 - Lịch Sử Văn Minh Thế Giới
P. 147

Năm  Thái  sơ  thứ  nhất  thời  Hán  Vũ  đế  (104  TCN)  Trung

        Quốc đổi dùng một loại lịch cải cách gọi là lịch Thái sơ. Lịch

        này lấy tháng giêng âm lịch làm tháng đấu năm, từ đó loại lịch

        này về cơ bản đƣợc dùng cho đến ngày nay. Từ thời Xuân Thu,


        ngƣời Trung Quốc đã biết chia một năm thành 4 mùa, 4 mùa có

        8 tiết là Lập Xuân, Xuân Phân, Lập Hạ, Hạ Chí, Lập Thu, Thu

        Phân, lập Đông, Đông Chí. Trên cơ sở ấy, lịch Thái sơ chia một


        năm thành 24 tiết, trong đó có 12 trung khí còn 12 tiết khác gọi

        là tiết khí. Thƣờng thì mỗi tháng có 1 trung khí, nếu tháng nào

        không  có  trung  khí  thì  thành  tháng  nhuận.  Từ  đó  việc  bố  trí


        tháng nhuận đã có quy luật, không tùy tiện nhƣ trƣớc nữa.

               Ngƣời Trung Quốc ngày xƣa chia một ngày đêm thành 12

        giờ và dùng 12 địa chi (Tí, Sửu...) để đặt tên giờ. Mỗi giờ chia


        thành 8 khắc.

                       Để đo thời gian, đầu tiên, người Trung Quốc dùng một

               cải cọc gọi là "khuê" để đo bóng mặt trời, do đó đã xác định


               được ngày hạ chí và đông chí làm cho cách tính lịch càng

               chính  xác.  Sau  đó,  người  Trung  Quốc  lại  dùng  cái  "nhật

               quỹ". Đó là một cái đĩa tròn trên mặt có khắc 12 giờ và 96

               khấc,  đặt  nghiêng  song  song  với  bề  mặt  của  đường  xích


               đạo, ở giữa có một cái kim cắm theo hướng bắc nam. Khi

               mặt trời di chuyển thì bóng của kim cũng di chuyển trên mặt

               đĩa có khắc giờ.


                       Đến khoảng đời Chu, Trung Quốc đã phát minh ra "lậu

               hồ" (bình có lỗ rò) để đo thời gian. Lúc đầu lậu hồ chỉ có

               một bình, dưới đáy có lỗ rò. Nước trong bình vơi đến đâu

               thì biết lúc đó giờ gì. Để việc đo thời gian được chi li hơn,


               về sau người ta dùng một hệ thống bốn năm bình xếp thành

               nhiều bậc. Nước từ bình trên cùng nhỏ dần xuống các bình
   142   143   144   145   146   147   148   149   150   151   152