Page 18 - Lễ Hội Hà Nội Tập 2

Leã Hoäi Haø Noäi www.100hanoi.com

Tới năm Quí Sửu (1793) ñầu niên hiệu Cảnh Thịnh triều Tây Sơn dân chúng mộ Phật ở
thành Thăng Long ñã quyên góp tiền của tạc tượng Quan Âm bằng ñá và kính cẩn rước
vào ñộng. Văn bia viết vào năm Gia Long thứ năm (1806). Đây là pho tượng khá ñẹp,
nét chạm rắn rỏi mà thanh thoát. Hình tượng Phật Bà gần gũi với người lao ñộng. Bà

ngồi ở tư thế một chân co, một chân buông, tay cầm viên ngọc minh châu, mắt khép hờ,
gương mặt ñôn hậu như ñang thiền ñịnh.

Ngoài ra, tuyến Hương Tích còn có năm pho tượng bằng ñá trắng ñặt trong ñộng chùa
Tiên. Theo văn bia ở núi Tiên thì tượng ñược làm vào năm Đinh Mùi (1907), thể hiện
cảnh xum vầy của gia ñình bà chúa Ba sau bao năm gian nan, ñau khổ. Bà chúa Ba ngồi

giữa; phía sau là bố, mẹ; phía trước là hai chị. Chị cả Diệu Thanh cưỡi con sư tử xanh,
chị hai Diệu Âm cưỡi con voi trắng. Dựa vào Phật thoại bà chúa Ba, những người thợ
Kiện Khê (Hà Nam) ñã tạo nên những tác phẩm nghệ thuật trên. Do vậy, ñến với Hương

Sơn là cuộc hành hương vào nơi tu hành của bà chúa Ba. Vào Hương Sơn là vào cõi
Phật nên phải xử sự theo cách ứng xử của các tín ñồ ñạo Phật. Người ñi kẻ lại, gặp
nhau chào hỏi, câu cửa miệng là Nam Mô A di ñà Phật. Trong cách nói dân gian, người
ta bảo ñi chùa Hương, ít ai nói ñi du lịch Hương Sơn.

Đạo Phật ñã ngấm vào lòng người, khẳng ñịnh vị trí ở Hương Sơn mà hệ quả là ñược

triển khai trong một không gian ba tuyến, với hệ thống chùa chiền, tượng ñài có nhà sư
trụ trì, làm công việc truyền ñạo và hành lễ, dẫn tới các sinh hoạt cũng mang ñậm phong
cách nhà Phật. Người Việt phần nhiều theo ñạo Phật thì việc hàng năm ñông người ñi
hội cũng là ñiều dễ hiểu, tạo nên sắc thái một mùa hội chùa (hội tôn giáo) ở ñất Hương

Sơn.

4. Dung nạp nhiều yếu tố tín ngưỡng ñáp ứng lòng mong mỏi của cư dân Việt

Văn hóa dân gian thể hiện những nội dung dân tộc. Tư tưởng của một tộc người có thể
tìm thấy qua nền văn hóa ñó.

Nếu như ở một làng Việt, tam giáo Nho, Phật, Đạo ñồng hành phát triển thì ở Hương
Sơn, ñạo Nho biểu hiện tư tưởng của giai cấp thống trị thời phong kiến mà cốt lõi là tam
cương, ngũ thường không tìm ñược chỗ ñứng. Đất hội Hương Sơn không dễ gì chấp

nhận tính gia trưởng, trọng nam khinh nữ, sự phân chia ñẳng cấp của Nho giáo, nên
vắng bặt văn chỉ thờ Khổng Tử. Đạo giáo ngoại lai mà biểu hiện của nó là thờ Ngọc
Hoàng, Nam Tào, Bắc Đẩu, Thái Thượng Lão Quân cũng không ñược chuộng như ở

một số nơi khác. Như bà chúa thơ nôm Hồ Xuân Hương ñã cảm tác "Người quen cõi
Phật chen chân xọc, Kẻ lạ bầu tiên mỏi mắt dòm", bởi có cảnh, có người có không khí
hội nên ai cũng thích thú cuộc chơi núi của mình.

www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
18