Page 16 - Lễ Hội Hà Nội Tập 2

Leã Hoäi Haø Noäi www.100hanoi.com

Du khách ñến Hương Tích lặng người chiêm ngưỡng những nhũ ñá - những tác phẩm
tuyệt mỹ mà tạo hóa phải thầm lặng hàng triệu năm bồi hoàn mới thành khối, thành hình
lạ lùng ñến thế. Bởi vậy vào năm Canh Dần (1770) Tĩnh Đô vương Trịnh Sâm, người có
tài văn chương tuần thú qua vùng Hương Sơn, ñề thơ ở ñộng chùa Tiên, sau lên thăm

ñộng Hương Tích ñã ñặt bút cho khắc năm chữ: "Nam thiên ñệ nhất ñộng" (ñộng ñẹp
nhất trời Nam). Điều ñó, chứng tỏ không phải ngày hôm nay mà cách ñây hơn hai thế kỷ
non nước Hương Sơn ñã nổi tiếng.

Sau ñộng Hương Tích là ñộng Tuyết Sơn. Động này Phan Huy Chú ñã từng giới thiệu
trong sách Lịch triều hiến chương loại chí: "Tuyết Sơn ở huyện Hoài An, có nhiều lớp núi

cao, trong núi có ñộng rất ñẹp. Trong ñộng có nhũ ñá nhủ xuống, trùng trập hiện ra, coi
như vảy rồng. Trên ngọn núi có tượng phật bằng ñá, lại có những cây thông mọc từng
hàng, coi như một dãy tán. Cảnh trí xanh tốt, âm u". Chỗ nhũ ñá như ổ rồng ñược ñặt

tên là ñộng Ngọc Long. Chúa Trịnh Sâm ñã thăm thú nơi này, cảm tác hai bài thơ (một
Hán, một Nôm) tạc ñề ở cửa ñộng. Chùa Tuyết ñược xác lập vào năm Giáp Tuất (1694)
do bà Quận phu nhân Hoàng Ngọc Hương bỏ tiền ra tu chỉnh. Bia Chính Hòa năm 24
(1703) ở chùa Tuyết có ghi về việc này (1)

Không phải ngẫu nhiên các bậc tao nhân mặc khách của nhiều thời ñã tìm ñến Hương

Sơn và ñể lại nhiều bài thơ hay, lắng sâu trong trái tim bạn ñọc, sống mãi với thời gian,
góp tiếng nói ñưa Hương Sơn trở thành danh thắng không của một vùng mà của cả
nước (2). Cũng không phải ngẫu nhiên, ca dao - tâm tư tình cảm của người lao ñộng -
ñược sưu tầm ở Hương Sơn, lại dành nhiều câu ca ngợi vẻ ñẹp của Hương Sơn như

thế (3).

Do ñó, tuy du khách ñến chùa Hương có nhiều mục ñích khác nhau nhưng mục ñích tích
cực nhất là ñến chùa Hương ñồng nghĩa ñến với cái thiện, cái ñẹp, phản ánh sự khao
khát của con người hướng tới ước vọng tự hoàn thiện bản thân mình. Yếu tố này tạo
nên sắc thái văn hóa du lịch của hội chùa Hương.

3. Trong tâm thức của người Việt, Hương Sơn là cõi Phật
Nếu chỉ là cảnh ñẹp không thôi, thiếu bàn tay con người tạo dựng và biết tới thì ý nghĩa

của cảnh ñẹp ấy cũng có phần hạn chế. Tìm ra ñộng Hương Tích, dựng thảo am Thiên
Trù là do ba vị hòa thượng, thời vua Lê Thánh Tông (1442-1497) (4) kế tiếp gây dựng.
Sau ñó vào nửa cuối thế kỷ XVII thời Lê Trung Hưng, hòa thượng Trần Đạo Viên Quang

Chân nhân ñã chấn hưng cõi Phật Hương Sơn (5). Cho ñến ñầu thế kỷ XX, toàn khu
thắng cảnh Hương Sơn ñã mọc dậy trên một trăm nóc chùa, trong ñó có những ngôi
chùa ñược xây dựng có qui mô lớn, nghệ thuật tinh xảo, như chùa Tam Bảo, ñến nhà tổ
ở Thiên Trù thành tòa ñiện Phật tráng lệ.

www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
16