Page 13 - Lễ Hội Hà Nội Tập 2

Leã Hoäi Haø Noäi www.100hanoi.com

Hội trải dài trên ba tuyến:

+ Tuyến Hương Tích (tuyến chính)

+ Tuyến Tuyết Sơn

+ Tuyến Long Vân

1. Hội chùa Hương, lễ hội dài nhất nước

Ngày xưa, các cụ nói hội chùa tự mở và tự ñóng. Thường là sau tết Thượng Nguyên
(rằm tháng giêng) khách ñã ñông ñúc về hội ñến khoảng rằm tháng ba thì vãn khách.

Ngày nay, hội chùa mở sớm hơn, Ban tổ chức hội lấy ngày mồng sáu tháng giêng ñể
khai hội. Ngày này vốn là ngày lễ khai sơn (lễ mở cửa rừng) của người làng Yến Vĩ và
Phú Yên. Lễ mở cửa rừng của làng Yến Vĩ tổ chức ở ñền Ngũ Nhạc, xưa, ñền thờ sơn

thần (ông Hổ), một tín ngưỡng linh vật. Sau ñó có sự hòa trộn với nhân thần ñể ra ñời vị
thần tên là Hùng Lang con ông Hùng An một vị tướng thời Hùng Vương có công dẹp
giặc Ân trừ bạo cho nước (3). Còn làng Phú Yên làm lễ mở cửa rừng ở ñền Hạ cũng thờ

sơn thần. Lễ khai sơn vốn là nghi lễ nông nghiệp của người Việt cổ tạ thần núi, tạ chúa
sơn lâm mong trong năm làm ăn gặp nhiều may mắn, mưa gió thuận hòa, con người an
khang tráng kiện, không bị thú dữ ăn thịt. Nay lễ này còn sót lại ở một số vùng người
Mường. Đối với cư dân ở ñồng bằng, lễ khai sơn không còn nữa mà có lễ hạ cây nêu

(mồng bảy tháng giêng) chấm dứt một tuần vui tết ñể bắt tay vào mùa làm ăn mới.

Mâm lễ của làng Yến Vĩ dâng sơn thần phải có một mặt lợn cạo sạch ñể sống, còn làng
Phú Yên là con chó thui, chỉ những khi không kiếm ñược chó thì thay bằng khúc cổ lợn,
ñấy là những thứ sơn thần hay ăn. Sau những nghi thức cúng tế, làng Yến Vĩ cử một cụ
ông (vợ chồng ăn ở thuận hòa, ñã từng sinh con ñẻ cái mau ăn chóng lớn) bước vào

rừng cầm dao chặt ñứt một cành cây, vài sợi dây leo; làng Phú Yên cũng cử một cụ ông
ñẹp lão, có kinh nghiệm làm rừng, dùng dao chặt ñứt một cành cây rừng. Sau lễ khai
sơn, dân chúng hai thôn mới chính thức ñi rừng.

Ngày nay, nghi thức mở cửa rừng hàm chứa ý nghĩa mới, ñồng nghĩa với mở cửa chùa.
Do biến ñộng về ñịa lý nên ñền Trình của chùa Hương, xưa là ở ñình của làng Đục Khê,

gần con sông Đáy, nay chuyển vào ñền Ngũ Nhạc của thôn Yến Vĩ (nơi diễn ra lễ mở
cửa rừng) và có tên gọi mới là ñền Trình.

Ngày mồng sáu tháng giêng là lễ khai hội; khách du lịch, các tín ñồ rất ñông. Ngày hội có
lễ dâng hương tưởng nhớ vị tướng của vua Hùng do nhà chức trách ñịa phương ñảm

nhiệm. Hôm ấy, dân Yến Vĩ tổ chức múa rồng ở sân ñền Trình, bơi thuyền múa rồng trên
dòng suối Yến.

www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
13