Page 17 - Lễ Hội Hà Nội Tập 2

Leã Hoäi Haø Noäi www.100hanoi.com

Kể từ ñó tới nay, công việc kiến tạo chùa có lúc hưng, lúc thịnh nhưng chùa Hương
không bị lãng quên trong tâm trí nhân dân. Điều này phản ánh vai trò của ñạo Phật trong
việc gây dựng, phát triển Hương Sơn thành một ñại kỳ quan của ñất nước.

Nguồn tư liệu thứ hai ñáng chú ý là Phật thoại. Theo cuốn Nam Hải Quán Thế Âm (1)

một truyện nôm ra ñời vào khoảng thế kỷ XVIII - XIX thì chùa Hương là nơi lưu dấu tu
hành của công chúa Diệu Thiện con vua Diệu Trang Vương nước Hưng Lâm. Dân gian
quen gọi công chúa Diệu Thiện là Bà Chúa Ba. Bà tu hành chín năm ở ñộng Hương Tích
ñắc ñạo trở thành Đức Quán Thế Âm bồ tát, sau trở về diệt trừ cái ác, ñáp hiếu cha mẹ,
phổ ñộ chúng sinh.

Phật thoại truyền miệng còn phong phú hơn. Các cụ bô lão làng Phú Yên (làng quản lý
tuyến Tuyết Sơn) thì kể: Khi mãnh hổ cõng Bà Chúa Ba ñến núi Hương Sơn, ban ñầu bà
tu hành ở chùa Hỏa Quang, nay là nền ñình làng Phú Yên, sau ñó bà lên núi ñể tĩnh tâm,
tu hành ở ñộng Tuyết Sơn. ít lâu sau, bà ngược hướng Bắc tu ở ñộng Hương Tích.

Phật thoại do các cụ ở làng Yến Vĩ kể cho biết: khi Ngọc Hoàng sai thần linh hóa hổ ñến

cứu bà Diệu Thiện (vì quyết chí tu hành, không tuân theo lời cha, nên bị vua cha sai lính
giết), mãnh hổ cõng bà vào núi Hương Sơn. Chỗ bà xuống ñầu tiên là hang Thánh Mẫu,
còn gọi là am Phật Tích, tương truyền trong hang còn dấu một bàn chân bà in trên ñá.
Am Phật Tích (dấu tích nhà Phật) có tên từ ñó. ở ñấy bà sang một vũng nước trong hang

bên cạnh tắm gội rửa nỗi oan ức bụi trần. Chỗ ñó sau thành chùa Giải Oan, có giếng
Giải Oan (gọi là Thiên Nhiên Thanh Trì). Trước cửa hang có dòng suối gọi là suối Giải
Oan. Người xưa quan niệm ai oan ức ñiều gì, thành kính ñến nơi ñây lễ Phật, uống
nước ở giếng Giải Oan coi như ñã giải ñược nỗi uẩn khúc trong lòng.

Vậy là trong tâm thức của nhân dân ñều cho rằng bà Chúa Ba ñã tu hành ñắc ñạo ở núi

rừng Hương Sơn. Câu chuyện về bà Chúa Ba là câu chuyện nhà Phật sáng tác dựa trên
các kinh ñiển ñạo Phật. Nam Hải Quán Thế Âm bồ tát là biểu tượng ñẹp ñẽ của sự chân
tu giữ ñạo cứu ñời, trở thành hình tượng gần gũi, thân thương, cảm thông sâu sắc nỗi

bất hạnh của con người và dân chúng. Nguồn Phật thoại trên ñược dân gian hóa ñậm ñà
màu sắc ñịa phương nên có nhiều chi tiết sinh ñộng, cụ thể hóa về sự nghiệp tu hành
của bà Chúa Ba.

Người xưa ñã ñể lại tượng bà Nam Hải Quán Thế Âm bồ tát hiện ñặt trên bệ thờ Phật ở
ñộng Hương Tích. Theo bài ký: "Linh quang vô cực linh nghiêm bảo tượng ký" khắc ñá ở

ñộng Hương Tích thì từ trước ở ñộng ñã có một tòa tượng Phật bằng ñồng, ñến năm
Bính Ngọ (2) gặp nạn binh hỏa, các khí vật bằng ñồng ở ñây ñều mất.

www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
17