Page 97 - Huế Trong Tôi

thích thêm... Từ đấy, tư tưởng tháo cũi sổ lổng của tôi bắt

đầu rung động"b
Lại nói về bài phú Bái thạch vi huynh (Lạy đá làm anh)
đặc sắc của Phan Bội Châu hổi đó. Hai câu:
Tam sinh điền hải chi tư, vị vong tướng bá;
Nhất phiên bô’thiên chi lực, hữu thị phùng xuân.
Tạm dịch:
Ba sinh lâp biển có lòng, chưa quên nhờ bác;
Một miếng vá trời ra sức, lại được gặp anh.
Rõ ràng đó là những lời từ đáy lòng của một con
người ưu thời mẫn thế, giàu lòng yêu nước, đang dò

tìm bạn đổng tâm đổng chí để cùng lo việc lớn. Cũng
cần nói thêm rằng, trong một xã hội phong kiến ưa
chuộng khoa danh như nước ta trước kia, một người đã
không đỗ đạt bằng cấp gì, lại quàng trên vai bản án suốt
đời không còn được đi thi như Phan Bội Châu hồi đó thì
có thể nói là con đường tiến thủ đã châ'm dứt. Thế
nhưng với văn tài lỗi lạc, chủ yếu là bằng cái "tâm"
trong sáng của mình, ông đã có sức cảm hóa, chinh
phục mạnh mẽ đối vói những người tâm huyết, kể cả
một số người trong quan trường tại kinh đô Huế hổi đó.
Chính Tế tửu Quốc Tử Giám Khiếu Năng Tĩnh khi được
đọc bài phú Bái thạch vi huynh cũng đã nhận ra được tài
năng và chí khí của Phan Bội Châu. Và không dừng lại

ở đó, ông còn can đảm đứng ra vận động - cùng các

1. Phan Bội Châu niên biểu, Nxb. Văn - Sử - Địa, Hà Nội, 1957
(bản dịch của Phạm Trọng Điềm và Tôn Quang Phiệt).

95