Page 192 - Huế Trong Tôi

Thám "hùm thiêng Yên Thê”. Thời kỳ này cả nước cũng
rung chuyển bởi lớp lóp phong trào Đông Du, Đông Kinh
nghĩa thục và nhâ't là phong trào chống thuế lan tràn suốt
một dải các tỉnh miền Trung. Để đến khi anh thanh niên
Nguyễn Tâ't Thành cũng từ trên bờ sông Hương ra đi, rồi

bắt gặp chân lý cứu nước của thời đại là chủ nghĩa Mác -
Lênừì, vai trò lãnh đạo cách mạng Việt Nam chuyển sang
tay giai câ'p vô sản thì cách mạng mói bước vào một giai
đoạn mới dẫn tới thắng lợi ngày nay.
Sau khi Đồng Khánh chết, con của Dục Đức là Thành
Thái được đặt lên ngai vàng từ đầu năm 1889, lúc chưa

đầy 10 tuổi. Từ râl sớm nhà vua đã tỏ rõ có đầu óc duy
tân, ham đọc các Tân thư của Trung Quốc và Nhật Bản và
có nhiều dự kiến cải cách nhằm đưa nước nhà tói giàu
mạnh, nhân dân tới â'm no. Những hành động khác
thường như vậy của nhà vua làm cho thực dân Pháp và
phong kiến tay sai vô cùng lo ngại đề phòng. Bọn chúng

đồng lõa với nhau tung tin nhà vua bị bệnh điên và cuối
tháng 7-1907 ra lệnh giam nhà vua tại điện Cần Chánh, rồi
hơn một tháng sau thì buộc thoái vị.
Vua Duy Tân được đặt lên ngôi vua chi năm ngày sau
khi vua cha bị phế bỏ (ngày 8-9-1907), lúc mới 8 tuổi.
Trong một hoàn cảnh đặc biệt, đầy bi kịch như vậy, hoàn
cảnh đó tâ't nhiên không thể không tác động sâu sắc tới

tâm hồn nhạy cảm của người.
Chiến tranh lần thứ nhất từ châu Âu đã nhanh
chóng lan ra khắp thế giới, lôi cuốn vào vòng chiến phần

191