Page 150 - Đinh Tiên Hoàng

Vậy, dù là bà yêu Lê Hoàn lần đầu khi cả hai người
chưa vào Hoa Lư (theo giai thoại mà sử không chép) trước
hay sau khi Xương Văn chết đi nữa thì cũng chỉ nói lên
một điều: Bà không lấy Xương Văn. Bà phải cùng một lứa
tuổi với Lê Hoàn và như thế thì không phải là mẹ Nhật
Khánh (vì Khánh cũng sinh khoảng 945 - 946 để năm 965
trở thành một sứ quân). Giả thiết của ba tác giả trên rất
mâu thuẫn về không gian và thời gian.

Gia phả:
Gia phả gọi bà là Dương Vân Nga, tức là gọi theo giai
thoại dân gian. Chính các tác giả Nhìn lại lịch sử cũng có
nhận xét rằng Dương Vân Nga chỉ là cái tên trong truyền
thuyết dân gian. Đóng góp của các nhà soạn Phả hệ họ Ngô
Việt Nam là không thể phủ nhận, thậm chí rất đáng ữân
trọng và thán phục. Nhưng, cũng như chính cuốn gia phả
đã dẫn, có những giả thuyết đã quá xa xưa, như trường
hợp giả thuyết nói tổ tiên 7 đời của Ngô Quyền cách ông
những 700 năm (điều không thể xảy ra - như kết luận của
của sách này) chẳng hạn, thì ta thấy rằng, gia phả - cả họ
Ngô lẫn họ Đinh Danh - cũng chỉ là một nguồn tài liệu để
tham khảo mà thôi, không đủ để cải chính mọi điều trong
chính sử.
Cuối cuốn Phả hệ họ Ngô Việt Nam có dẫn danh sách một
loạt tài liệu tham khảo cổ xưa. Đây là một trong những vấn
đề liên quan đến cổ sử cần lưu ý. Chuyện bà Dương hậu
cách đây đã hơn 1000 năm. Hãy thử làm một phép so sánh
để thấy sự khó khăn của những người nghiên cứu sử học và
so sánh với sự xung đột giữa anh em Nguyễn Nhạc và
Nguyễn Huệ cách đây chỉ hơn 200 năm (cuối 1786, đầu

151