Page 148 - Đinh Tiên Hoàng

nên người đời mới đặt ra câu sấm, mượn lời ông đạo sĩ, để
bà gánh vác "đôi sơn hà" mà không gánh vác "ba scm hà".
Mặt khác, còn một giai thoại nữa ở Ninh Bình kể về mối
tình thời trẻ giữa Lê Hoàn và Dương Thị. Dân gian cảm
thông, biện minh cho quan hệ của hai người sau này trong
cung đình nên đã hợp pháp hoá cho mối tình của họ từ tuổi
thanh xuân, để đến khi vào cung, việc họ làm chỉ là "nối lại
tình xưa", làm giảm nhẹ tình tiết mà các nhà nho gọi là Lê
Hoàn đã "lấy mẹ goá, hiếp con côi". Câu chuyện trên dù là
có thật hay chỉ là giai thoại, nó cũng phản ánh một giá trị: Lê
Hoàn và Dương hậu trạc tuổi nhau. Và đó mới là cơ sở để
dân gian thêu dệt câu chuyện tình thời trẻ đẹp đẽ, "xứng đôi
vừa lứa" của họ vói thái độ đồng tình. Nếu bà là một hoàng
hậu trong cung (thành cổ Loa của Ngô Xương Văn và sau
lại theo con là Nhật Khánh về Đường Lâm - Sơn Tây) thì bà
không thể gặp được Lê Hoàn ở Hà Nam hoặc Thanh Hoá
(quê ông có hai thuyết, một thuyết cho rằng ở Hà Nam,
thuyết khác nói rằng ở Thanh Hoá). Bà và Lê Hoàn trạc tuổi
nhau thì bà không thể sinh ra Ngô Nhật Khánh vì khi
Khánh nổi dậy năm 965 ít nhất cũng phải 18 tuổi, mà Lê
Hoàn (xấp xi tuổi bà) khi đó mới 24.
Các tác giả trong Nhìn lại lịch sử cho rằng, có thể
Dương Hậu và Lê Hoàn biết nhau ngay từ khi hàn vi,
nhưng vì không "môn đăng hộ đối" nên Dương Tam Kha
không chấp nhận. Giả thiết này rất gượng ép. Theo các tác
giả này, bà sinh năm 928. Như vậy, ít nhất đến năm 965 khi
Xương Văn tử trận (lúc đó bà 37 tuổi), bà còn ở cổ Loa với
tư cách là hoàng hậu. Chi khi Nam Tấn vương mất bà mói
theo cha (Tam Kha) - theo các tác giả Nhìn lại lịch sử - là về
Ái châu, chứ không phải ấp Chương Dương mà ông được

149