Page 90 - Di Tích Lịch Sử

Đổn Mộc Lỵ nằm ngay Quốc lộ 43, trên đường vào Thác Dải Yếm, Cửa khẩu Lóng
Sập, chỉ cách Quốc lộ 6 chừng gần Ikm.
Dưới thời tên Tinh trưởng bán nước Bạc Cầm Quý, đổn Mộc Lỵ là hệ thống phòng
thủ liên hoàn án ngữ ngã ba huyết mạch lên Tây Bắc và sang các tỉnh Thượng Lào. Đây
là hệ thống phòng thủ liên hoàn gổm 9 lô cốt bê tông kiên cố, có lỗ châu mai bắn ra
các hướng, liên kết với nhau bằng hệ thống giao thông hào chằng chịt, được xây dựng
trên những vách đá tai mèo hiểm trở, có nhiều đoạn dựng đứng, có thể ứng cứu cho
nhau khi bị tấn công. Nơi đáy luôn có một tiểu đoàn quân viễn chinh Pháp được trang
bị vũ khí cực mạnh đồn trú.
Đổn Mộc Lỵ là một địa danh đã đi vào lịch sử cuộc kháng chiến chống thực dân
Pháp không chỉ riêng của quân và dân huyện Mộc Châu, mà cả khu vực Tầy Bắc. Đồn
được quân Pháp xây dựng năm 1947, sau chiến dịch Biên giới, phát hiện thấy quân
chủ lực của ta di chuyển lên Tây Bắc, chúng đã cho bổ sung hệ thống công sự, hẩm hào
kiên cố, hi vọng có thể đủ sức chống đỡ được sự tấn công của Việt Minh.
Dọc theo hào từ 10 - 15m, chúng bố trí các ụ súng, ngoài cùng là các lớp hàng
rào dây thép gai, được gài mìn dày đặc. Đổn Mộc Lỵ có thể khống chế Quốc lộ 41
(nay là Quốc lộ 6) từ Hoà Bình qua Mộc Châu lên Sơn La - Điện Biên, và Quốc lộ 43
từ Mộc Chầu sang Hủa Phăn (Lào). Nơi đây luôn có một tiểu đoàn quân viễn chinh
Pháp được trang bị vũ khí cực mạnh đồn trú.
Thấy rõ vị trí lợi hại của đổn Mộc Lỵ, liên quan đến việc triển khai toàn bộ tuyến
hậu cần phục vụ cho chiến dịch Tây Bắc, bộ đội ta quyết định tấn công tiêu diệt đồn
Mộc Lỵ trong đợt hai của chiến dịch. Nhiệm vụ quan trọng này được giao cho một
trong những đơn vị thiện chiến nhất của Đại đoàn 316, đó là Trung đoàn 174.
Tuy nhiên, do đổn Mộc Lỵ nằm ở vị trí hiểm yếu, quân chủ lực của ta khó cơ động
chiếm lĩnh xây dựng trận địa, tầm quan sát bị hạn chế nên phải mất nhiều tháng trinh
sát, lên phương án tối ưu, chập tối 19/11/1952, bộ đội ta mới tổ chức tấn công. Địch
lợi dụng công sự, lô cốt và các ụ súng điên cuống chống trả, ta và địch giành giật nhau
từng công sự, lô cốt, ụ súng, từng mét hào.
Trận đánh ác liệt đã diễn ra nhiều giờ đổng hổ, gần sáng, bộ đội ta làm chủ hoàn
toàn đổn Mộc Lỵ; tiêu diệt và bắt sống 350 tên địch, trong đó có tên quan ba Vzanh
đờ xăng; thu hơn 500 súng các loại, cùng toàn bộ vũ khí, đạn dược, quân trang quân
dụng khác; giải phóng hơn 1.000 dân. Trong trận đánh bi hùng đêm hôm đó, 53 cán
bộ, chiến sĩ của Trung đoàn 174 đã anh dũng hi sinh...
Có thể nói, đây là chiến công hiển hách của nhân dân ta trong chiến dịch Tầy Bắc,
góp phấn tiêu hao sinh lực địch, giải phóng đất đai, tấn công vào những tập đoàn cứ
điểm của địch, góp phẩn quan trọng làm nên chiến thắng chung của nhân dân ta trong
cuộc kháng chiến chống Pháp.
Di tích đồn Mộc Lỵ là một trong số ít những di tích của tỉnh Sơn La. Năm 1996, di
tích đổn Mộc Lỵ được Sở Văn hoá - Thông tin Sơn La lập bản đổ quy định khu vực bảo
vệ di tích. Ngày 24/1/1998, di tích đồn Mộc Lỵ chính thức được công nhận là Di tích Lịch
sử cấp Quốc gia, theo Quyết định số 95/1998-QĐ/BVHTT của Bộ Văn hoá - Thông tin.

Một 5ố &i ticVi lịcH siV - VẲM lioẤ Việt Naw
( 9 1 >