Page 88 - Di Tích Lịch Sử

Hải, ngày nay thuộc huyện Vân Đổn, nằm ở phía đông nam vịnh Hạ Long. Quy mô
lớn của thương cảng Vân Đổn một thời sầm uất đã được các nhà khào cổ ghi nhận qua
các cuộc khai quật khảo cổ học.
Ngoài việc phát hiện những dấu vết hoạt động thương nghiệp ở Vần Đổn, các nhà
khảo cổ học còn tìm thấy kiến trúc tôn giáo, các chùa, tháp. Chỉ riêng trên hòn đảo
Cống Đông có tới bốn ngôi chùa và một bảo tháp. Trong số đó có khu di tích chùa Lấm
rất rộng xây dựng từ thời nhà Trần. Ngôi chùa này được xây dựng ở sườn núi phía tây
đảo Cống Đông, đối diện với bến thuyền ở sườn núi phía đông. Những di tích của khu
chùa tam quan, chùa Hộ, chùa Phật, Thượng diện, nhà Tổ, bệ đá, toà sen, lan can chạm
sóc, chạm rồng... nói lên rằng khu di tích chùa Lấm là trung tâm Phật giáo quan trọng
của vùng hải đảo.
Cách chùa Lấm 3km vể phía đông bắc đảo, trên ngọn đổi cao cùa đảo Cống Đông
còn phế tích của một ngọn bảo tháp xây bằng gạch nung. Mặt ngoài gạch được trang
trí hình rồng giun, khuôn trong hình lá để. Trong khu đựng hộp xá lị còn có 13 mảnh
vỡ của một bình sứ màu men ngà. Bình sứ này đựng tro thi hài vị cao tăng mà cuộc
đời gắn liền với khu trung tâm Phật giáo chùa Lấm. Căn cứ vào kích thước của ngăn
đựng hộp xá lị, ta có thể đoán được quy mô của ngọn bảo tháp khá đồ sộ, ít ra là tương
đương với tháp Phổ Minh xây dựng từ đời Trần ở Nam Định.
Trên hết, Vân Đổn là thương cảng lớn, vật phẩm trao đổi với thuyền buôn ngoại
quốc tại đầy có mặt hàng lâm sản, hải sản, hương liệu, lụa là, gấm vóc. Nhưng mặt
hàng chủ đạo từ đời Lý đến đời Trần vẫn là đổ sành sứ mà những mảnh vỡ trong khi
bốc xếp kết thành từng tẩng trên các bến thuyển là một minh chứng. Đồ sứ thời Lý mà
men ngọc thanh thoát. Đồ sứ thời Trần màu men nâu khoẻ khoắn. Đố sứ thời Lê màu
men lam dịu dàng. Từ cảng Vân Đồn, sứ của nước Đại Việt được đem tới bán tại Nhật
Bản, Trung Quốc, các nước Đông Nam Á, thậm chí đến tận vùng Đông Âu. Không
khí buôn bán tấp nập, sầm uất của thương cảng Vân Đồn còn tới tận thời kì Tây Sơn.

Một số 6i tícli lịcli sử - VÃ H VioÁ Việt 'Navh
c 89 )