Page 209 - Dạy Học Vật Lý

Êvangiêlixta Torixenli (1608-1647)

Ngoài ra, từ thí nghiệm này Torixenli rút ra nhận xét rằng bên trên cột

thuỷ ngân trong ống là khoảng không gian rồng không, ở đó không có cái gì cả,

không có thuỷ ngân là hiển nhiên, nhưng cũng không có cả không khí, bởi vì
không có đường nào để không khí lọt vào trong ống. Nói cách khác, Torixenli coi

thí nghiệm này là bàng chứng không thể phủ nhận về sự tồn tại của chân không.

Thuyết thiên nhiên sợ chân không là không có cơ sở khoa học. Chẳng những thế,
Torixenli còn nói ta có thể điều chỉnh được chân không, đưa ống thủy tinh lên cao

hơn một chút hay hạ thấp xuống một chút thì khoảng chân không trong ống sẽ
tăng lên hay giảm đi. Chân không là cái có thật, chẳng có gì là thần thánh cả.

Torixenli đã nói với Ricxi (Ricci), một người bạn chí cốt của mình, hôm 11 tháng
6 (năm 1644) như vậy. Và đây cũng chỉ là câu chuyện giữa Torixenli và riêng

Ricxi.

Ngoài những ý nghĩa vừa nói trên của thí nghiệm mà Torixenli thực hiện,
thí nghiệm này còn dẫn đến sự ra đời một dụng cụ không thể thiếu trong việc dự

báo thời tiết đó là chiếc phong vũ biểu, ngày nay mang tên là phong vũ biểu thủy
ngân Torixenli. Và cũng do ý nghĩa to lớn của nó nên thí nghiệm này ngày nay

cũng được gọi là thí nghiệm Torixenli.
Có điều cần nói là mặc dù Torixenli tin chắc rằng khoảng chân không

trong ống phong vũ biểu là cái có thật nhưng ông không bao giờ công bố ý kiến

đó, thậm chí cũng không đòi quyền ưu tiên về việc sáng chế ra phong vũ biểu.
Vì sao Torixenli không dám công bố ý kiến thực của mình? Bởi vì vào

thời ấy, nhà thờ ủng hộ quan điểm của Arixtôt (Aristot) cho rằng thiên nhiên sợ

chân không, nói cách khác là trong tự nhiên không có cái gọi là chân không. Ý
kiến của Torixenli về chân không là đụng đến nhà thờ, mà đụng đến nhà thờ (đặc

biệt là ở Italia) là đụng đến vô vàn những rắc rối. Gương của Brunô, gương của
Galilê vẫn còn đó.

209