Page 111 - Các Chuyên Đề Về Nguy Cư Sức Khỏe

V Ă N H Ó A V À V Ậ N D Ụ N G H I Ể U B I Ế T V Ă N H Ó A C H Ã M s ó c s ứ c k h ỏ e

C H O C Á C T Ộ C N G Ư Ờ I T H I Ể U s ố M I Ể N N Ú I P H Í A B Ắ C

Đàm Khải Hoàn

1. KHÁI NIỆM VÃN HÓA VÀ sức KHỎE

"Văn hoá là tổng thể sống động các hoạt động sáng tạo của các cá nhân và

các cộng đồng trong quá khứ và trong hiện tại. Qua các thời đại, hoạt động sáng

tạo ấy đã hình thành nên hệ thống các giá trị, các truyền thống và thị hiếu,

những yếu tố xác định đặc tính riêng của mỗi dân tộc, mỗi cộng đồng".

Văn hóa cũng có thể hiểu một cách đơn giản là cách sống, cách ứng xử

giữa con người với con người hàng ngày. Người thầy thuốc giỏi mà cách ứng xử

kém, cách làm việc với con người kém thì chắc chắn hiệu quả chăm sóc sức khỏe

không tốt. Chính vì thế hiểu biết và vận dụng kiến thức văn hóa là điều rất cần

thiết cho người thầy thuốc. Nói đến văn hóa là cả một khoa học xã hội rộng lón,

để giúp cho người thầy thuốc vận dụng tốt những hiểu biết của mình về văn hóa

trong chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Chúng ta cũng có thể hiểu một khía cạnh

của văn hoá là những phong tục, tập quán, thói quen, nếp sống của con người

được hình thành, tồn tại và phát triển trong đời sông của con ngưòi. Bài này

chúng tôi chỉ đi sâu vào một sô" khía cạch văn hóa ở một sô" cộng đồng dân tộc ít

người miền núi phía Bắc mà chủ yếu là những phong tục tập quán có liên quan

đến công tác chăm sóc sức khỏe cộng đồng.

Mối quan hệ giữa Văn hoá và Sức khoẻ như thế nào? Trong Tuyên ngôn

Alma Alta, 1978, Tổ chức Y tế thế giối đã định nghĩa: "Sức khoẻ là trạng thái

thoải mái toàn diện về thể xác, tinh thần và xã hội chứ không chỉ tình trạng

không có bệnh hay tật". Theo định nghĩa này thì sức khoẻ không phải chỉ là tình

trạng không có bệnh tật mà còn là tình trạng thoải mái vể thể chất, tinh thần,

phân tích về vấn đề sức khoẻ một cách toàn diện, chúng ta cần phải đề cập đến

những khía cạnh rộng hơn của sức khoẻ. Khi nói đến một con người khoẻ mạnh

về thể xác theo định nghĩa trên là một con ngưòi phát triển bình thường, không

có bệnh tật, con người đó có thể là người có chiều cao, cân nặng vừa phải. Điều

này chưa phản ánh được cả về lượng, về chất của sức khoẻ và cũng không phản

ánh được tính phát triển của sức khoẻ. Sức khoẻ của con người về thể xác không

chỉ là tình trạng không có bệnh tật mà còn biểu hiện ở thê lực biểu hiện ở sự

bền bỉ, dẻo dai, ở chiều cao, cân nặng, ở giống nòi và tất cả những tiêu chí này

còn phải mang tính phát triển, phải có sự khác nhau trong những giai đoạn

111