Page 122 - Các Đại Công Thần Trong Lich Sử Việt Nam

. Các đại cóng thẩn trong lịch sử Việt Nam 123

Thụ nhận di chiếu phò vua Lê Nhân Tông.
Năm 1445, vua Nhân Tông còn nhỏ, Nguyễn Thái hậu
nhiếp chính, ông làm Nhập nội Đô đốc, nhận lệnh cùng Lê
Thận mang quân đi đánh Chiêm Thành, nhưng chưa đi thì bị
quyền thần tố cáo tội lỗi nên bị bãi chức.
Đến 1448, lại thấy Nguyễn Xí xuất hiện. Trải tiếp mười
năm phục vụ triều vua Lê Nhân Tông ở kinh đô, Nguyễn Xí đã
được vinh thăng tới chức Thái bảo, dự vào hàng “Tam Thái”
(hàm chánh nhất phẩm), thì bất ngờ xảy ra vụ “đảo chính
cung đình” trọng đại; Lạng Son vưong Lê Nghi Dân giết em
trai 19 tuổi - chính là hoàng đế Lê Nhân Tông - để cưóp ngôi.
Sự biến xảy ra vào một đêm tháng mười năm Kỷ Mão
(1459). Từ đấy cho đến tháng sáu năm Canh Thìn (1460) là 8
tháng tang tóc và bi thưoưg của triều đình Đông Kinh. Ngụy
vưong và loạn thần thì đắc chí, còn các trung thần nghĩa sĩ thì
náu mình, ẩn nhẫn, lo và chờ dịp khôi phục quốc thống.

Thái bảo Nguyễn Xí ở trong số đó. ông xin nghi việc quan, lấy
cớ già lão đau mắt đến mù, ở yên trong dinh. Nhưng bọn phản
thần không lấy thế làm yên, ra sức rình mò, kiểm soát, khiến bậc
tôi trung phải rất vất vả đối phó. Sự tích dòng họ Nguyễn ở Nghi
Họp (Nghi Lộc - Nghệ An) kể rằng; Có lần bọn phản tặc đã dùng
đến cách vô cùng độc ác để thử xem có phải Nguyễn Xí mù thật
hay không. Chúng chờ lúc vị lão thần sắp bước chân qua bậc của,
thì lén đem đặt đứa con nhỏ - chưa đầy một tuổi - của ông ngay
dưói thềm. Nguyễn Xí biết rõ, nhưng đành cắn răng dẫm chết con,
để chúng tin chắc là mình thật sự bị mù!
Nhờ giỏi ngụy trang như thế, mà Nguyễn Xí trở thành
được người đứng đầu nhóm trung thần nghĩa sĩ, cẩn trọng bí
mật soạn sửa cuộc “phản đảo chính” diệt trừ kẻ tiếm ngôi Lê
Nghi Dân và bè lũ vây cánh, đứng đầu là các tên Phạm Đồn,
Phan Ban, Trần Lăng...