Page 117 - AllbertEstens

chay xa ngUdi quan sät vä giäm di trong triidng hdp ngiidc lai),

chüng to räng cäc thien hä dang chay xa nhau ra vöi töc do ti le

vöi khoäng cäch giäa chüng (dink luat Hubble) vä nhii vay co

nghia lä vü tru cüa chüng ta dang nö ra, dieu mä

Friedmann lin dau tien da tim ra bang tinh toän.

Sau cäc khäm phä ly thuyet vä bäng chüng thtfc nghiem

tren däy, Einstein da than räng viec ong diia them häng so' A lä

"sai lam ngd ngän nhat trong ddi"*\ Mac dau vay, cäi häng so

”sai lam” äy, theo nhüng huöng nghien cüu khäc nhau, trong vü

tru hoc cüng nhii trong vät ly hat, vän dvidc nhieu ngifdi tim

cäch khai thäc, do chö, cän cü väo nhüng nguyen ly tong quät

(tinh doi xüng), sil ton tai cüa no lä dUcfc phep. Vüa m6i däy,

sau khäm phä bat ngd näm 1998 ve s\i nd ngäy cäng nhanh cüa

vü tru (vü tru gia töc), no da noi bat len nhu lä nguon cüa mot

näng lUdng bi mat tao ra luc däy dän den sil täng nhanh do.

Cäc mö hinh vü tru xäy dung tü ly thuyet tUdng doi rong

ve cd ban bao gom 3 thänh phan [2]:

- Hinh hoc cua khöng-thdi gian;

V

- Täc dung cüa hap dän (qua sii cong cüa khong-thdi gian);

- Cäc tinh chä't tong the cua vat chat vä näng liidng.

TrUöc het lä hinh hoc cüa khong-thdi gian. Hinh hoc näy

co dang ddn gian khi äp dung nguyen ly vü tru hoc noi rang

vü tru tren cäc quy mö lön lä döng chat vä dang htidng. Gia

thiet näy da diidc diia ra tü cäc cong trinh dau tien cüa Einstein

khöng düa tren cäc quan sät mä chi nham ddn gian höa cäc tinh

toän. Ngäy nay no diidc xem lä co chüng cö tü cäc quan sät ve vü

tru cua chüng ta, kich thtföc cüa vü tru näy väo cd 3000 Mpc ~ 1028

Theo löi lai cüa G. Gamow.

115