Page 119 - AllbertEstens
P. 119
này, do nguyên lý vũ trụ học, có dạng rất đơn giản, tính cong
của không gian được đặc trưng bằng một hằng sô' k có thể có các
giá trị 0, dương hay âm (hay 0, +1 hay -1 với thang toạ độ được
chọn một cách thích hợp) tương ứng vói các vũ trụ phẳng, đóng
hay mỏ (Hình 2).
Từ đây ta có thể tìm ra định luật Hubble: V = ( R / R ) D =
HD, trong đó V là tốc độ chạy xa nhau ra của hai vật thể trong
vũ trụ, D là khoảng cách giữa chúng, dấu chấm chỉ đạo hàm
theo thời gian (vũ trụ), H = R /R là hệ sô" tỉ lệ (phụ thuộc thời
gian) gọi là tham sô Hubble chỉ tốc độ nỏ của vũ trụ. Nói chung
H — 1/t, giá trị hiện nay (t = t0) của H, ký hiệu là H0, gọi là hằng
số Hubble, theo các kết quả đo mới nhất từ vệ tinh WMAP công
bô" năm 2003 là 71 km/giây/Mpc, có nghĩa hai thiên hà ỏ cách
nhau 1 Mpc đang chạy xa nhau ra với tốc độ 71 km/giấy [4].
Định luật Hubble còn có thể phát biểu theo độ dịch
chuyển về phía đỏ của thiên hà z, là độ dãn của bưốc sóng ánh
sáng nhận được từ thiên hà đó z = (k - Ầ0) / Xo, Ằ là bước sóng
nhận được ở Trái Đất, A.0 là bước sóng phát ra bởi nguyên tử ỏ
thiên hà, cụ thể là: cz (= V) = HữD.
Tác dụng của hấp dẫn được mô tả bằng các phương trình
trường của Einstein. Lại áp dụng nguyên lý vũ trụ học, ta có thể
xem vũ trụ như một chất lỏng lý tưởng có một áp suất p và một
mật độ p2 nào đó. Các phương trình trưòng bây giò có dạng rất
đơn giản (phương trình Friedmann ‘ Lemaĩtre):
R _ 87rGp kc Ac
H2 =
R
Phương trình này xác định sự biến thiên theo thòi gian
của thừa số thang vũ trụ R(t) và như vậy mô tả sự nỏ hay co
tổng thể của vũ trụ.
117