Page 119 - AllbertEstens

này, do nguyên lý vũ trụ học, có dạng rất đơn giản, tính cong

của không gian được đặc trưng bằng một hằng sô' k có thể có các

giá trị 0, dương hay âm (hay 0, +1 hay -1 với thang toạ độ được

chọn một cách thích hợp) tương ứng vói các vũ trụ phẳng, đóng

hay mỏ (Hình 2).

Từ đây ta có thể tìm ra định luật Hubble: V = ( R / R ) D =

HD, trong đó V là tốc độ chạy xa nhau ra của hai vật thể trong

vũ trụ, D là khoảng cách giữa chúng, dấu chấm chỉ đạo hàm

theo thời gian (vũ trụ), H = R /R là hệ sô" tỉ lệ (phụ thuộc thời

gian) gọi là tham sô Hubble chỉ tốc độ nỏ của vũ trụ. Nói chung

H — 1/t, giá trị hiện nay (t = t0) của H, ký hiệu là H0, gọi là hằng

số Hubble, theo các kết quả đo mới nhất từ vệ tinh WMAP công

bô" năm 2003 là 71 km/giây/Mpc, có nghĩa hai thiên hà ỏ cách

nhau 1 Mpc đang chạy xa nhau ra với tốc độ 71 km/giấy [4].

Định luật Hubble còn có thể phát biểu theo độ dịch

chuyển về phía đỏ của thiên hà z, là độ dãn của bưốc sóng ánh

sáng nhận được từ thiên hà đó z = (k - Ầ0) / Xo, Ằ là bước sóng

nhận được ở Trái Đất, A.0 là bước sóng phát ra bởi nguyên tử ỏ

thiên hà, cụ thể là: cz (= V) = HữD.

Tác dụng của hấp dẫn được mô tả bằng các phương trình

trường của Einstein. Lại áp dụng nguyên lý vũ trụ học, ta có thể

xem vũ trụ như một chất lỏng lý tưởng có một áp suất p và một

mật độ p2 nào đó. Các phương trình trưòng bây giò có dạng rất

đơn giản (phương trình Friedmann ‘ Lemaĩtre):

R _ 87rGp kc Ac
H2 =

R

Phương trình này xác định sự biến thiên theo thòi gian

của thừa số thang vũ trụ R(t) và như vậy mô tả sự nỏ hay co

tổng thể của vũ trụ.

117