Page 119 - AllbertEstens
P. 119

này,  do  nguyên lý vũ trụ học,  có  dạng rất  đơn  giản,  tính  cong




                                                          của không gian được đặc trưng bằng một hằng sô' k có thể có các




                                                          giá trị 0, dương hay âm (hay 0, +1 hay -1 với thang toạ độ được



                                                          chọn một cách thích hợp) tương ứng vói các vũ trụ phẳng, đóng




                                                          hay mỏ (Hình 2).






                                                                            Từ đây ta có thể tìm ra định luật Hubble: V = ( R / R ) D  =




                                                           HD, trong đó V là tốc độ chạy xa nhau ra của hai vật thể trong




                                                          vũ  trụ,  D  là  khoảng  cách  giữa  chúng,  dấu  chấm  chỉ  đạo  hàm



                                                           theo thời gian  (vũ trụ),  H  =  R /R là hệ  sô" tỉ lệ  (phụ thuộc thời




                                                           gian) gọi là tham sô Hubble chỉ tốc độ nỏ của vũ trụ. Nói chung




                                                           H — 1/t, giá trị hiện nay (t = t0) của H, ký hiệu là H0, gọi là hằng



                                                           số Hubble,  theo các kết quả đo mới nhất từ vệ tinh WMAP công




                                                           bô" năm  2003  là  71  km/giây/Mpc, có  nghĩa  hai thiên hà  ỏ cách



                                                           nhau 1 Mpc đang chạy xa nhau ra với  tốc độ 71 km/giấy [4].






                                                                             Định  luật  Hubble  còn  có  thể  phát  biểu  theo  độ  dịch




                                                           chuyển  về phía đỏ của thiên hà z, là độ dãn của bưốc sóng ánh



                                                           sáng nhận  được từ thiên hà  đó  z = (k  -  Ầ0) / Xo,  Ằ là bước  sóng




                                                           nhận  được ở Trái Đất,  A.0 là bước sóng phát ra bởi nguyên tử ỏ



                                                           thiên hà, cụ thể là: cz (= V) = HữD.






                                                                             Tác dụng của hấp dẫn được mô tả bằng các phương trình




                                                           trường của Einstein. Lại áp dụng nguyên lý vũ trụ học, ta có thể



                                                           xem vũ trụ như một chất lỏng lý tưởng có một áp suất p và một




                                                           mật độ p2 nào đó.  Các phương trình trưòng bây giò có dạng rất



                                                           đơn giản (phương trình Friedmann ‘ Lemaĩtre):








                                                                                                                                 R            _  87rGp  kc                                      Ac
                                                                                                              H2 =


                                                                                                                                                                               R







                                                                             Phương  trình  này  xác  định  sự  biến  thiên  theo  thòi  gian



                                                           của  thừa  số thang vũ trụ  R(t)  và  như vậy  mô tả  sự  nỏ hay co




                                                           tổng thể của vũ trụ.














                                                                                                                                                                                                                                                    117
   114   115   116   117   118   119   120   121   122   123   124