Page 64 - Tiếng Sóng Bủa ghềnh

Bên chính quốc vào đẩu năm 1938 Édouard Daladier đưỢc quốc
hội Pháp trao quyển lập nội các thay Léon Blum. Lực lượng phát xít,
cánh hữu rắp tâm xóa bỏ những thành quả tự do, dân chủ vừa giành
được với thắng lợi của phong trào Mặt trận Bình dân. ở Đông Dương,
trước hết là ở Việt Nam, lực lượng phản động thuộc địa ngày càng ra

tay đàn áp các phong trào hoạt động đáu tranh cho dân chủ, dần sinh,
chống phát xít, chống chiến tranh.
Giữa lúc cuộc đấu tranh chống lại các âm mưu thầm độc và hành
động tàn bạo của địch thì mỗi khi được tin thắng lợi lớn nhỏ gì cũng
thấy được thêm sức tiếp tục dán bước. Phấn khởi nhất là tin hai thành
phố Sài Gòn và Hà Nội kỷ niệm ngày quốc tế lao động mùng một
tháng năm, năm 1938 lần đầu tiên diễn ra có số người tham gia đông
đảo hơn bao giờ hết, có đông đủ các giới và liên hiệp được nhiều
đảng phái dần chủ, tiến bộ mà nòng cốt là đảng cộng sản. Một sự kiện
làm nức lòng trước hết giới lao động công nhân, dần nghèo, nông
dân, viên chức, học sinh là việc Đảng cho xuất bản báo Dân Chúng
bằng chữ quốc ngữ mà không phải xin phép trước. Sau này được đọc
trong quyển sách chúng tôi làm báo, đổng chí Nguyễn Văn Trấn tiết
lộ chính luật sư Trịnh Đình Thảo^ đã gỢi ý: căn cứ luật đã công nhận
người Pháp và người của thuộc địa Pháp “nếu muốn ra báo thì chỉ cẩn

làm một tờ khai... nộp cho nhà đương cuộc trước hai mươi bốn giờ
đồng hổ”.
Nhờ đó báo Dân Chúng ra đời gây nhiểu phấn khởi trong đồng bào
cả nước, ở chính quốc giới cầm quyền điên đẩu vì đang đứng bên bờ
vực chiến tranh.
Ngày mùng một tháng chín năm 1939 phát xít Đức tấn công Ba
Lan, ngày mùng ba tháng chín, Anh và Pháp tuyên chiến với Đức.
Chiến tranh thế giới lẩn thứ hai bùng nổ.
Tháng chín năm 1939, Daladier ra lệnh giải tán đảng Cộng sản

1. Nguyên chủ tịch Liên minh các lực lượng dân tộc, dân chủ, hòa bình Việt Nam
được thành lập sau Tết Mậu Thân, 1968.

Tiéng sóng bủa ghénh 63