Page 264 - Việt Sử Kỷ Yếu

Hồng tiến đóng ở Đông Bộ Đầu. Bùi Bị, Đinh Lễ đem 1 vạn quân
đi lên đóng ở cầu Tây Dương (?). Vương tự dẫn đại quân hạ trại
ngay gần thành Đông Quan. Đêm 22 - 10 âl quân ta đánh cả bốn
mặt, phóng lửa, đốt những nhà bên ngoài thành. Binh tướng của
Phương Chính ở doanh ngoài vội vàng chạy vào trong thành, bị
chết ngổn ngang. Ta giải phóng hết những người bản xứ từng bị
uy hiếp phải theo giặc, thu nhặt được hơn trăm chiến thuyền,
cùng rất nhiều khí giới, đồ đạc. Bè lũ Vương Thông cố chết giữ
thành. Bình Định vương đóng dinh tại đông Phù Liệt uy hiếp.
Quân Minh trong thành không ra đánh, khí giới mất mát nhiều,
chúng phá các chuông khánh và đỉnh các đền chùa đúc đạn. Việc
này càng khiến dân ta thêm oán ghét.

Về các tướng nghĩa quân Lam Sơn, nhiều tập sử chép hầu
hết là họ Lê: Nguyễn Trãi, Nguyễn Trắc (Xí), Lý Thiện, Định Khả,
Trần Lịch, Đinh Lễ, Phạm Vấn... Theo Bình Định vương khởi
nghĩa, xưng là họ Lê, cùng họ với thủ lĩnh, để người Minh không
truy những bà con trong họ nhà mình mà bắt tội. Cũng có nhiều
người có công sau được ban quôh tính họ Lê, nhưng rồi ra cho thế là
quên gôc, lại được lấy lại họ cũ.

Từ khi Bình Định vương ra bắc, hào kiệt các nơi nô nức về
theo, nguyện hết sức phá giặc. Vương dùng lòi phủ dụ, tuỳ tài cao
thấp từng người, cho liệt vào các chức vụ.
Thành Đông Quan bị vây hãm, hệ thông chính quyền người
Minh tan rã. Quân khởi nghĩa hỢp tác với nhân dân đánh chiếm
các đồn luỹ địa phương. Quân Minh phải rút bỏ các đồn luỹ nhỏ
kéo về tập trung tại mấy thành luỹ lớn. Cuối năm 1426, quân
Minh, ngoài Đông Quan, chỉ còn đóng giữ các thành: Diêu Diêu
(Gia Lâm), Thị cầu thuộc Bắc Ninh, Xương Giang (Bắc Giang),
Khâu Ôn (Lạng Sơn), Tam Giang (Vĩnh Yên), cổ Lộng (Nam
Định) và Tây Đô, Nghệ An, Tân Bình, Thuận Hoá. Nghĩa quân đã
kiểm soát đưỢc hầu hết đất nước. Các tù trưởng miền núi xa xôi
cũng về xin quy thuận, kể cả người trước đấy cộng tác với địch như
Đèo Cát Hãn. Tri châu Bình Chánh Hà Hoan không chịu hàng, bị
bắt giết.
Tổ CHỨC CAI TRỊ - Nhân dân khắp nưóc đã thoát khỏi ách
thống trị của người Minh. Bình Định vương dựng chính quyền độc
lập cai trị các địa phương. Miền bắc chia làm bốh đạo: những trấn
264