Page 228 - Việt Sử Kỷ Yếu
P. 228
Giản Định muốn thừa thắng, tiến quân lên đánh lấy lại Đông
Đô ngay. Đặng Tất ngăn lại, muổh bắt hết bọn giặc sông sót,
không để lo ngại về sau. Vua tôi tính dùng dằng không quả quyết.
Quân Minh ở Đông Quan kéo đến giải thoát Mộc Thạnh. Tất chia
quân vây các thành ở châu, phủ, đưa tờ hịch đi các lộ hội hỢp binh
sĩ tính việc đánh quân Minh.
Phê bình sự việc này, các sử gia ý kiến khác nhau. Nhiều
người cho rằng đã để mất cơ hội tôt lúc thê đang hăng và giặc
trong lúc không ngờ, có thể khôi phục kinh đô cũ. Người khác cho
rằng Tất thận trọng cũng phải: Nơi trung tâm giặc đóng quân, dễ
gì đánh thắng ngay được. Xét tiến công sớm ngay thì may có thê
thắng được nhưng không phải là chắc chắn được. Nhưng thế quân
Trần bấy giờ đáng phải nên táo bạo cầu may. Do sự không đồng ý
trong việc tiến quân này nên vua tôi không được hoà thuận.
LẦM LỖI CỦA GIẢN ĐỊNH - Tháng 2 âl năm 1409, Giản Định
đóng quân ở Hoàng Giang. Có vài người tâu Tất và cảnh Chân
chuyên quyền, bổ dụng người này, cất nhắc người kia, nếu không
tính sớm, sau này khó lòng kiềm chê được. Giản Định cho gọi hai
ông đến, đem giết đi.
Giản Định tàn ác lại ngu dốt, giết hại người có công lớn và lỗi
nhỏ, tự mình chặt chân tay mình. Do vụ này, có tưống bỏ đi, nhiều
hào kiệt đang sẵn đến phò tá, thấy thê lại thôi. Các toán quân nổi
dậy chống đối nhỏ e ngại không muốn hỢp tác. Cuộc khởi nghĩa
đang phát triển mạnh mẽ thì bị ngưng lại.
Có sử gia phê bình Giản Định vô tài bất đức, tuy có nặng nề
nhưng không phải là sai. Đặng Tất và Nguyễn Cảnh Chân là quan
cũ nhà Trần, từng theo nhà Hồ, rồi lại theo giặc Minh nhưng sau
biết cải tà quy chính, giết quan nhà Minh về với Giản Định khởi
nghĩa, lập nhiều công lớn, chỉ vì tự chuyên, làm việc không thỉnh ý
vua, bị giết oan uổng, tình rất đáng thương.
TRÙNG QUANG ĐẾ TRẦN QUÝ KHOÁCH
Niên hiệu: Trùng Quang 1409 - 1413.
Đặng Tất và Nguyễn cảnh Chân bị giết. Các con hai ông là
Đặng Dung và Nguyễn cảnh Dị đem quân bản bộ vào Thanh Hoa,
đón Trần Quý Khoách đến Nghệ An, lập làm vua. Quý Khoách là
con Mẫn vương Ngạc, cháu Nghệ Tông, tháng 3 âl năm 1409, lên
ngôi ở huyện Chi An nay là huyện Đức Thọ, Hà Tĩnh, dùng
228
