Page 124 - Việt Sử Kỷ Yếu
P. 124

thị,  vỢ  Hiến  Thành.  Hiến  Thành  nói:  “Ta  là  đại  thần,  nhận  mệnh
         tiên đê giúp vua bé.  Nay lây của đút, làm việc bất nghĩa, thì một mai
         xuống  suôi  vàng  còn  mặt  nào  trông  thấy  tiên  đễ”.  Chiêu  ĩãnh  vẫn
         còn cô ý dỗ dành mãi.  Hiến Thành vẫn không chịu. Việc mới thôi.
               Triều  đình  lập  thái  tử Long Cán  (Trát)  lên  nôl  ngôi,  tục  hiệu
         vua  Lý  Cao  Tông.  Vua  mới  lên  ba.  Thái  sư  Đỗ  An  Thuận  và  thái
         uý Tô Hiến Thành phụ chính.
               Năm  1178,  Chiêu  Linh  thái  hậu  ban  yến  các  quan,  bảo:
         “Hiện nay nước nhà nhiều việc, Champa vô lễ, người Man cướp bóc
         ngoài biên giới,  mà vua còn thơ ấu.  Kế sách không gì hằng lập thái
         tử cũ đã lớn tuổi,  để quôc tộ tâu  được lâu.  dân được yên”.  Các quan
         không chịu.  (Sau,  năm  1181,  Long xừỏng  tụ tập  bọn  gia  thuộc  nô
         lệ,  mưu làm phản, không được ai  theo).
               TÔ  HIẾN  THÀNH  LÀM  PHỤ  CHÍNH  -  Tô  Hiến  Thành  lĩnh  cấm
         Kinh,  nghiêm  hiệu  lệnh,  thưởng  phạt  công  bằng,  người  míớc  đều
         quy phục.
               Tô  Hiến  Thành  làm  quan,  dưới  triều  Lý  Anh  Tông  đi  đánh
         dẹp,  lập  nhiều  công  to,  bắt  được  giặc  Thân  Lợi  ở  châu  Lạng,  phá
         giặc  Ngưu  Hống  và  dẹp  yên  giặc  Ai  Lao.  Coi  giữ  việc  binh,  luyện
         tập  quân  sĩ,  kén  chọn  người  tài  giỏi  làm  tướng  hiệu.  Giỏi  việc  võ,
         lại  chăm  việc văn,  khai  hoá  việc  học  hành,  dựng  miếu  thò  Khổng
         tử, tỏ lòng tôn nho học.  Lại đi đánh Champa, vua nước ấy phải xin
         hoà.  Anh  Tông ký  thác  thái tử  Long  Cán,  ông cương  quyết không
         chịu làm sự phế lập.  Làm phụ chính,  ông trị nước có phép tắc, dân
          được  yên  vui.  Năm  1197,  mất.  Khi  đau,  có  tham  tri  chính  sự  Vũ
          Tán Đường ngày đêm hầu hạ.  Gián nghị  đại phu Trần Trung Tá ít
          đến thăm  hỏi.  Đỗ thái hậu  -  thân  sinh ra  Cao Tông  -  ra  thám,  hỏi
          ai có thế thay được ông.  ông đề nghị Trần Trung Tá.  Thái hậu  nói
          sao không đề cử Vũ Tán Đường? ông đáp;  “Nếu  hỏi  người hầu hạ,
          thì xin cử Vũ Tấn Đường,  hỏi  người giúp việc nước thì  xin cử Trần
         Trung Tá”.
               Tô  Hiến  Thành  không  những  có  tài  thao  lược,  dẹp  yên  dân
          mà  thôi,  cách  thờ vua  thực  là  trung  thành.  Người  đời  sau  thường
         ví ông với Gia Cát Lượng đời Tam Quôh bên Trung Hoa.
                CÁC VIỆC CAI TRỊ VÀ LINH TINH - Tô  Hiến Thành  mất rồi, triều
          đình  không theo lồi  ông  dặn lại,  cử  Đỗ Yên  Gi  làm  phụ chính,  Lý
          Kính Tu làm  đê sư.
               Những  năm  đầu  triều  vua  Cao  Tông,  trong  nước  được  yên
         tĩnh. Năm  1177, có người Chăm sang cướp châu Nghệ An.  Tô Hiến
          124
   119   120   121   122   123   124   125   126   127   128   129