Page 124 - Việt Sử Kỷ Yếu

thị, vỢ Hiến Thành. Hiến Thành nói: “Ta là đại thần, nhận mệnh
tiên đê giúp vua bé. Nay lây của đút, làm việc bất nghĩa, thì một mai
xuống suôi vàng còn mặt nào trông thấy tiên đễ”. Chiêu ĩãnh vẫn
còn cô ý dỗ dành mãi. Hiến Thành vẫn không chịu. Việc mới thôi.
Triều đình lập thái tử Long Cán (Trát) lên nôl ngôi, tục hiệu
vua Lý Cao Tông. Vua mới lên ba. Thái sư Đỗ An Thuận và thái
uý Tô Hiến Thành phụ chính.
Năm 1178, Chiêu Linh thái hậu ban yến các quan, bảo:
“Hiện nay nước nhà nhiều việc, Champa vô lễ, người Man cướp bóc
ngoài biên giới, mà vua còn thơ ấu. Kế sách không gì hằng lập thái
tử cũ đã lớn tuổi, để quôc tộ tâu được lâu. dân được yên”. Các quan
không chịu. (Sau, năm 1181, Long xừỏng tụ tập bọn gia thuộc nô
lệ, mưu làm phản, không được ai theo).
TÔ HIẾN THÀNH LÀM PHỤ CHÍNH - Tô Hiến Thành lĩnh cấm
Kinh, nghiêm hiệu lệnh, thưởng phạt công bằng, người míớc đều
quy phục.
Tô Hiến Thành làm quan, dưới triều Lý Anh Tông đi đánh
dẹp, lập nhiều công to, bắt được giặc Thân Lợi ở châu Lạng, phá
giặc Ngưu Hống và dẹp yên giặc Ai Lao. Coi giữ việc binh, luyện
tập quân sĩ, kén chọn người tài giỏi làm tướng hiệu. Giỏi việc võ,
lại chăm việc văn, khai hoá việc học hành, dựng miếu thò Khổng
tử, tỏ lòng tôn nho học. Lại đi đánh Champa, vua nước ấy phải xin
hoà. Anh Tông ký thác thái tử Long Cán, ông cương quyết không
chịu làm sự phế lập. Làm phụ chính, ông trị nước có phép tắc, dân
được yên vui. Năm 1197, mất. Khi đau, có tham tri chính sự Vũ
Tán Đường ngày đêm hầu hạ. Gián nghị đại phu Trần Trung Tá ít
đến thăm hỏi. Đỗ thái hậu - thân sinh ra Cao Tông - ra thám, hỏi
ai có thế thay được ông. ông đề nghị Trần Trung Tá. Thái hậu nói
sao không đề cử Vũ Tán Đường? ông đáp; “Nếu hỏi người hầu hạ,
thì xin cử Vũ Tấn Đường, hỏi người giúp việc nước thì xin cử Trần
Trung Tá”.
Tô Hiến Thành không những có tài thao lược, dẹp yên dân
mà thôi, cách thờ vua thực là trung thành. Người đời sau thường
ví ông với Gia Cát Lượng đời Tam Quôh bên Trung Hoa.
CÁC VIỆC CAI TRỊ VÀ LINH TINH - Tô Hiến Thành mất rồi, triều
đình không theo lồi ông dặn lại, cử Đỗ Yên Gi làm phụ chính, Lý
Kính Tu làm đê sư.
Những năm đầu triều vua Cao Tông, trong nước được yên
tĩnh. Năm 1177, có người Chăm sang cướp châu Nghệ An. Tô Hiến
124