Page 125 - Văn Hóa Tộc ười Khơ Mú

giải thích sự liên quan giữa vật tổ với dòng họ
mang tên vật tô ấy. Trong cuô"n sách in chung với
một số^ đồng nghiệp từ năm 1972, tác giả Đặng
Nghiêm Vạn đã đưa ra chín sự tích về vật tổ của
người Khơ-mú (xem TL.7, tr.135-137). Dưới đây xin
thuật lại vài truyện;

Truyện họ "Thràng" {Phượng hoàng đất)
Xưa, có một gia đình, nhân có ngày ông bô" bẫy
được con chim phượng hoàng đất, bèn buộc dây để
cho trẻ chơi. Chim phượng hoàng khỏe bay kéo cả
đứa trẻ lên tố trên ngọn cây định nuôi cho lớn rồi
mối ăn thịt. Nhưng cây bị sâu khoét, cành lá lả
xuông thấp nên đứa bé đã chạy vào hang trôn
thoát. Chim đuổi theo lấy dây mây khua đứa trẻ
ra, nhưng đứa trẻ dùng mẹo sỉ mũi bôi vào đầu
dây. Chim tưởng đã khua đến đáy hang rồi bỏ đi.
Đứa trẻ ra khỏi hang nhưng bị lạc, nhờ con chuột
dắt về nhà. Chuột vô"n quen la cà ăn vụng nên dắt
đứa trẻ đến lều nương rồi bỏ đó. Sáng hôm sau, khi
nghe tiếng những người con gái mang ô"ng ra suối
lấy nưóc về cúng gọi hồn đi qua, xấu hô vì trần
truồng, đứa trẻ trèo lên cây bên bờ suôi đê giâ"u
mình. Thấy bóng người in dưới làn nước, toán con
gái ngước nhìn lên liền gọi nó xuống cho quần áo
mặc rồi dắt về nhà. Đe trả ơn, đứa trẻ đã đẽo giúp
mỗi cô một ô"ng nước rồi ăn nằm với từng người
trong đám con gái ấy. Giấu đứa trẻ ở một nơi, toán
con gái bỏ về nhà. Dân bản ngạc nhiên khi thây
ô"ng nước được đẽo rất đẹp mới vặn hỏi. Cuối cùng
toán con gái đành phải nói thật ra. Dân bản đón

123