Page 103 - Trang Phục Truyền Thống Của Các Dân Tộc Việt Nam

và màu nâu. Người ta nhuộm nâu bằng củ nâu (Dioscorea
cirrhosa - Evergreen yam). Củ nâu đem về, gọt vỏ, thái
mỏng, giã cho chảy nhựa, đổ thêm nước mà nhuộm.
Nhuộm vài nước thì được màu nâu non, nhiều nước thì có
màu nâu già (nâu đậm). Nhuộm bằng củ nâu vừa bền màu
lại vừa chắc sợi. Ngâm tơ vào nước bùn sẽ cho ra màu
thâm - màu tam giang - gọi là màu nâu tím. Người ta còn
dùng cánh kiến (một loại sâu ở mạn Sơn La, Lai Châu) để
nhuộm màu nâu đỏ. Nếu để lụa mộc màu trắng, người ta
chỉ cần chuôi (trụng nước sôi). Có nơi người ta còn dùng
quả mặc nưa - giống như quả olive, khi chưa chín màu
xanh, khi chín chuyển màu đen để nhuộm lụa đen, chẳng
hạn lụa đen Tân Châu (lãnh Mỹ A).

Ngày nay, kỹ thuật nhuộm hiện đại đem lại cho lụa tơ
tằm những màu sắc đa dạng và rực rỡ hơn, nhưng những
màu sắc mộc mạc thiên nhiên vẫn được người Việt ưa thích.
Với sự tinh tế và sáng tạo không ngừng, các sản phẩm
dệt từ tơ tằm của người Việt rất phong phú, đa dạng gồm
lụa, là, gấm, vóc, vân, the, lĩnh, băng, sa, xuyến, đoạn, nhiễu,
đũi, cấp, kỳ cầu...
Gấm: Nền dày, bóng. Nền gấm thường có hoa văn chữ
triện hay chữ thọ với sắc màu tươi, sặc sỡ bằng kim tuyến,
ngân tuyến được dệt như thêu. Một tấm gấm thường có
nhiều màu, phổ biến là năm màu: xanh, đỏ, tím, vàng, trắng
hay bảy màu, gọi là gấm ngũ thể hay thất thể. Do sợi ngang
(tạo hoa nổi lên trên) và sợi dọc (tạo nền chìm ở dưới) đều
được nhuộm màu nên khi có ánh sáng, đứng ở mỗi góc
cạnh khác nhau, sẽ thấy gấm có các màu sắc khác
nhau. Gấm có vẻ đẹp lộng lẫy, rực rỡ nên ngày xưa dân

103)