Page 6 - Thử Sức Trước Kỳ Thi

Đồng phân liên kết xuất hiện do sự thay đổi liên kết giữa các nguyên tửu
cacbon với nhau.
Đồng phân hình học (cis - trans) là loại đồng phân không gian (hay đồng phân
lập thể) gây nên bởi sự phân bố khác nhau của các nguyên tử hoặc nhóm
nguyên tử ở hai bên một bộ phận "cứng nhắc" như nối đôi, nôl ba, vòng no, ...
Ví dụ :

HgC^ \ : h .
cis-but-2 -en
H

H H H
HgC CH,
cis-l,2 -đimetyl xiclopropan trans-l,2 -đimetyl xiclopropan

Điều kiện để xuất hiện đồng phân hình học :
Điều kiện cần : Phân tử phải có liên kết đôi (một liên kết đôi hay một số liên
kết đôi) hoặc vòng no (thường là vòng nhỏ) trong phân tử. Coi đó là bộ phận
"cứng nhắc" cản trở sự quay tự do của nguyên tử (hay nhóm nguyên tử) ở bộ
phận đó.
Điều kiện đủ : ở mỗi nguyên tử cacbon của liên kết đôi và ít nhất hai nguyên
tử cacbon của vòng no phải có hai nguyên tử hoặc nhóm nguyên tử khác nhau.
a c

b^ ^ d a b
H Điều kiện c d

b ' M
Giả sử xét độ hcfn cấp tưcmg đối ta thấy a > b và e > f, khi đó :
+ Nếu a, e cùng phía nối đôi (hoặc mặt phẳng vòng no) ta có đồng phân cis-
(hay Z- tiếng Đức Zusammem nghĩa là "cùng").
+ Nếu a, e khác phía ta có đồng pháìn trans- (hay E- tiếng Đức Entgegen nghĩa
là "đối").
• Cách viết đồng phân : Trong chương trình hoá học phổ thông chỉ xét đồng
phân cấu tạo và đồng phân hình học. Để viết được đầy đủ các đồng pháLn ta
thực hiện các bước sau :
- Ví dụ : Viết đồng phân cho CTTQ là CxHyOjNtXv (X: halogen).
Bước 1. Xác định độ bất bão hòa (sô' liên kết 71 hoặc số vòng) của phân tử
, , , 2 x + 2 - (y + v) + 1
theo công thức : a = -----------------------.