Page 71 - Sa Mạc Kì Diệu

Thay đổi của Lola

Vào đẩu đời Hán triều, vùng phía Tây của Trung Quốc được gọi chung là Tây
Vực. Hổi đó có 36 nước nhỏ cùng chịu sự áp bức bóc lột. Những nước nhỏ này
đều rất muốn liên kết với triều Hán cường thịnh, để cùng nhau chống lại xârn
lược. Lola là một trong 36 nước nhỏ của Tây Vực. Hồi đó, giao thương với nước
ngoài, Hán triều không thông qua các thành phố ven biển của Trung Quốc, mà lại
thông qua các nước Tây Vực của đại lục. Cổ thành Lola là cái nút quan trọng trên
con đường tơ lụa. Hồi đó chợ ở đây phát triển, giao thương từ Ba Tư, Ấn Độ, Syria,
Trung Á với Trung Quốc nườm nượp không dứt. Tơ lụa, trà, châu báu v.v... của
Trung Quốc đều tiến hành giao dịch thông qua Lola, rất nhiều đoàn thương mại
khi đi qua ốc đảo xanh này đều muốn nghỉ ngơi ở đây.

Ngược dòng lịch sử, thành cổ Lola đã từng là nơi rất tốt mà con người sinh
sống. Bên cạnh nó có một Lop Nor bốc đầy sương khói, trước cửa lại có dòng
sông xanh mát bao quanh, dòng sông Tarim dổi dào nước ngọt, khiến cho ở đây
hình thành nên ốc đảo xanh đất đai phì nhiêu, thực vật phát triển rậm rạp, nghề
chăn nuôi phát triển, con người được tắm gội trong qùa tặng nồng hậu của thiên
nhiên giữa mảnh đất màu mỡ.

Theo sử sách ghi lại, thành cổ Lola xây dựng trước năm 176 trước công
nguyên, đến năm 630 sau công nguyên thì tiêu vong, tổng cộng có lịch sử hơn 800
năm. Cùng với sự tấu phong lãnh nguyệt của sa mạc, thành cổ này đã trải qua
những năm tháng dài dằng dặc, cuối cùng bị gió cát vùi lấp.

Sự tiêu vong của Lola khiến nó trở thành đống đổ nát mà có nhiều nguyên
nhân khác nhau dẫn đến việc này. Sự thay đổi dòng chảy của sông Tarim, sự di
dời của Lop Nor, sự phá hoại thực vật và sử dụng bất hợp lí tài nguyên nước của
con người và cả sự chao đảo về chính trị, chiến tranh liên miên đều là nguyên
nhân dẫn đến sự sa mạc hoá của khu vực xung quanh Lola. Sa mạc lấn dần Lola,
nuốt mất đổng ruộng, bãi cỏ chăn thả gia súc, nguồn nước khô kiệt, những dải cây
lớn, những bụi cây cối bị chết, Lola cũng vì thế trở thành thành phố chết.
Ngày nay, khi con người đối diện với sự mất cần bằng sinh thái, đau đáu
không yên nghĩ cách làm thế nào để xử lí, phép tắc hành vi của người Lola trong
lịch sử, lẽ nào lại không phải là một gợi mở tốt nhất đối với chúng ta? Về việc bảo
vệ môi trường sinh thái tự nhiên, bất kể là kinh nghiệm hay là giáo dục thì đều đã
để lại những trang sử quý cho người đời sau.

71