Page 76 - Sa Mạc Kì Diệu

co lại khoảng 60 - 90 km so với thời xưa. Hạ nguồn sông Niya hiện nay chỉ là
trung hguồn của sông Niya hiện tại. Hạ nguồn của sông Niya thời xưa, hiện nay
đã bị sa mạc Taklamakan thôn tính, trở thành một phần của sa mạc Taklamakan.

Sau khi nước sông Niya bị cạn kiệt ở hạ nguồn, dòng sông khô cạn, rừng khô
héo, tất cả công việc trổng trọt nông nghiệp không thể thực hiện được. Trong tình
hình đó, cư dân sống ở hai bên bờ sông chỉ có thể bám theo bờ sông di chuyển lên
trung và thượng nguồn, có người thậm chí còn di chuyển đến những nơi rất xa. Vì

vậy, tinh tuyệt của quốc gia ốc đảo xanh dần dần suy vong, rút ra khỏi vũ đài lịch sử.
Con đường tơ lụa nổi tiếng thời cổ đại, tức là con đường giao thương của
quốc gia ốc đảo xanh. Sự suy yếu của quốc gia ốc đảo xanh dẫn đến sự thay đổi

tuyến đường và sự mất đi của con đường tơ lụa, đã ảnh hưởng nghiêm trọng tới sự
phát triển kinh tế của Tân Cương (thời xưa gọi là Tây Vực) và Trung Á.

Sự suy yếu của ốc đảo xanh Niya, sự suy vong của các nước như TinhTuyệt
Quốc v.v... có qúan hệ với sự co lại của sông Niya. Vậy thì sự co lại của sông Niya
là do nguyên nhân nào gây ra? Điểu này cần sự tìm tòi sâu hơn nữa.

Mộ táng ờ Niya

Trong di chỉ Niya, có rất nhiều mổ mả. Năm 1995, tại di chỉ Niya ở sâu trong
sa mạc Taklamakan, không chỉ phát hiện ra ngôi chùa Phật cổ đại và nhiều kiến
trúc nhà ở, mà còn khai quật được 8 ngôi mộ sắp xếp ngay ngắn, được coi là một
trong mười phát hiện lớn của khảo cổ Trung Quốc vào năm đó. Trong đó quy mô
lớn nhất là mộ số 3 của thời kì Hán Tấn. Chủ mộ là hai vợ chồng chôn cùng nhau.
Phía trên chăn gấm ở bên cạnh nam chủ nhân có đặt mũi tên, ống đựng mũi tên,
cung tên, túi đựng cung tên. Trên tai của nữ chủ nhân đeo xuyến ngọc trai, đi

cùng còn có vòng cổ ngọc trai màu đỏ, còn có lược, đổ trang điểm và kim chỉ v.v...
đểu đặt trong một hộp sơn. Gương đồng có hoa văn đặt bên trong túi đựng gương
vẫn còn sáng bóng. Hai người giống như đang ngủ với vẻ khoan thai vậy. Dưới
chân mỗi người có một hộp gỗ có chân dê, cừu đặt ở bên trong đó đã khô. Cắm
vào đó là một con dao sắt nhỏ dùng khi ăn, giống như cảnh tượng vừa đặt lên bàn
ăn vậy. Những đồ dùng hàng ngày ở bên cạnh người và những đổ ăn đã chuẩn bị
sẵn, giống như chờ hai vị chủ nhân sau khi tỉnh dậy dùng tiếp.

76