Page 38 - Phong Tục Thờ Cúng Của Người Việt

hơn sẽ bay sang kiếp khác còn vía nặng hơn sẽ bay là là mặt đất rồi tiêu tan. Thế
nên mới có những câu ngạn ngữ như: “hồn xiêu phách lạc” phách tức là vía, ở đây
muốn nói trạng thái run sỢ, mất chủ động), “sợ đến mức hồn vía lên mây”...

Khi chết là hổn đi từ cõi dương gian đến cõi âm ty, cõi đó cũng được tưỏng
tượng có nhiều sông nước như ỏ cõi dương gian nên cần phải đi bằng thuyền nên
nhiều nơi chôn người chết trong những chiếc thuyền.

3. TÍN NGƯỠNG THỜ CÚNG PHỒN THựC

Thời xa xưa, để duy trì và phát triển sự sống, ở những vùng sinh sống bằng
nghề nông cần phải có mùa màng tươi tốt và con người được sinh sôi nảy nỏ. Để
làm được hai điều trên, những trí tuệ sắc sảo sẽ tìm các quy luật khoa học để lý giải
hiện thực và họ đã xây dựng được triết lý âm dương, còn những trí tuệ bình dân thì
xây dựng tín ngưỡng phồn thực (phồn nghĩa là nhiều, thực nghĩa là nảy nở). Tín
ngưỡng phồn thực ỏ Việt Nam được thể hiện ỏ hai dạng: thờ cơ quan sinh dục của
cả nam lẫn nữ và thờ hành vi giao phối, khác biệt với một số nển văn hóa khác như
Ấn Độ chẳng hạn, chỉ thờ sinh thực khí của nam mà thôi.

Thờ cơ sinh thực khỉ

Thờ sinh thực khí (sinh = đẻ, thực = nảy nở, khí = công cụ) là hình thái đơn giản
của tín ngưỡng phồn thực. Nó phổ biến ỏ hầu hết các nền văn hóa nông nghiệp
trên thế giới. Nhưng khác với hầu hết các nền văn hóa khác là chỉ thời sinh thực khí
nam, tín ngưỡng phồn thực Việt Nam thờ sinh thực khí của nam lẫn nữ. Việc thờ
sinh thực khí được tìm thấy ỏ trên các cột đá có niên đại hàng ngàn năm trước
Công nguyên. Các sinh thực khí còn được thấy rất nhiều ỏ thánh địa Mỹ Sơn vẫn
còn nguyên dạng đến ngày nay. Ngoài ra nó còn được đưa vào các lễ hội, lễ hội ỏ
làng Đồng Kỵ có tục rước cặp sinh thực khí bằng gỗ vào ngày 6 tháng giêng, sau
đó chúng được đốt đi, lấy tro than chia cho mọi người để lấy may.

Thờ hành vi giao phối

Ngoài việc thờ sinh thực khí, tín ngưỡng Việt Nam còn thờ hành vi giao phối, đó
là một đặc điểm thể hiện việc chú trọng đến các mối quan hệ của văn hóa nông
nghiệp, nó đặc biệt phổ biến ở vùng Đông Nam Á. Các hình nam nữ đang giao phối
được khắc trên mặt trống đổng tìm được ỏ làng Đào Thịnh, có niên đại 500 trước
Công nguyên. Ngoài hình tượng người, cả các loài động vật như cá sấu, gà, cóc,...
cũng được khắc trên mặt trống đổng Hoàng Hạ.

Vào dịp hội đền Hùng, vùng đất tổ lưu truyền điệu múa "tùng dí", thanh niên
nam nữ cầm trong tay các vật biểu trưng cho sinh thực khí nam và nữ, cứ mối tiếng
trống "tùng" thì họ lại "dí" hai vật đó lại với nhau. Phong tục "giã cối đón dâu" cũng

40 - -