Page 187 - Những Trạng Nguyên Đặc Biệt Trong Lịch Sử Việt Nam

1 88 7'ỉhữnỊ Trang nga yên dảc lìiêt...

Hết loạn nhà Minh gia đình trở về quê cũ Dĩnh Kế làm
ăn. Cha Giáp Hải có ba bà vợ. Giáp Hải là con đầu bà
ba họ Đỗ sinh ra ở Dĩnh Kế. Nlnt vậy Giáp Hải không
phải là con nuôi mà là con đẻ đích thực của dòng họ
Giáp cụ Khánh Sơn tiên sinh ở làng Dĩnh Kế. Bức màn
siíơng mù che phủ lên lai lịch Trạng nguyên Giáp Hải
qua bao nhiêu năm đã đưỢc hé mở khi tấm bia hộp
“sách đá” được phát hiện ở làng Cốc Lâm, xã Dĩnh Trì
năm 1998. Ngoềũ ra nội dung tấm bia còn cho biết
nhiều thông tin về dòng họ Giáp ở Dĩnh Kế và con,
cháu liên quan ở trong vùng.

2. Thân thế và sự nghiệp:

Theo gia phả và sách đá phát hiện ở Cốc Lâm - Dĩnh
Trì - Lạng Giang cho biết Giáp Hải còn có tên là Giáp
Trìíng, là con đầu bà ba cụ Kliánh Sơn họ Đỗ. Giáp Hải
sinh năm 1517'^' được cha là cụ Kliánh Sơn cho đi học
hành chu tất. ông tliông minh h'í nhỏ, học một biết hcd,
ứng đối như diần. Tuy vậy không ỷ lại vào sự thông tuệ
của mình, Giáp Hải rất chăm chỉ dùi màl kinh sử. Tương
truyền Giáp Hải ngày ngày thường tới chân núi Kế ngồi
dưới lùm cây, đặt chân lên một phiến đá đọc sách. Hòn
đá chỗ Giáp Hải ngồi học còn in dấu hình bàn chân.

về năm sinh, năm mất cùa Giáp Hái: các tài liệu đều ghi khác
nhau, phần lớn là theo "Các nhà khoa báng Việt Nam" do Ngô
Đức Thọ chù biên, ghi năm sinh năm mất là 1507-1586. ớ bài
viết này tôi văn cứ vào ghi chép cùa Lê Quí Đôn trong Đại Việt
thông sư, trong bài sớ của Giáp Hải dâng vua Mạc Mậu Hợp ngày
2/8/1586 xin nghi hưu nói rõ: "nay hạ thần đã 70 tuối đáng nên về
hưu" nên xác định Giáp Hài sinh nàm 1517, điều này cũng đúng
theo gia phả họ Giáp đã ghi, và năm mất của ông là 1586.