Page 188 - Những Trạng Nguyên Đặc Biệt Trong Lịch Sử Việt Nam

... trong ỉick sử V iêt N a m 1 8 9

Nhiều ngày mải mê học, khát nước thì múc nước giếng
bên cạnh để uống quên cả ăn. Buổi tối ông ứiường rang
một túi hạt hồ tiêu khỉ nào buồn ngủ thì lấy ra nhấm
nháp cho miệng cay cay mà tỉnh ngủ. Tính tình mát dịu,
nói năng nhẹ nliỀưig khúc triết, giỏi văn từ, học chừng
“hết chữ" các ông đồ trong vìmg, ông được cha cho lên
kinh đô học. Đến khoa tliỉ Mậu Tuất (1538) niên hiệu
Đại Cliính thứ 9, Thái Tông Mạc Đăng Doanh, Giáp Hải
tlii đỗ E)ệ nhất giáp Tiến sĩ cập đệ, đệ nhất danh, tức
Trạng nguyên, năm ấy ông 22 tuổi, ông do văn chương
thi đố làm quan nên bấy giờ cũ cũng nể phục.
Năm 1540, tức là sau khỉ đỗ Trạng được 2 năm,
Thái Tông Mạc Đăng Doanh đột ngột qua đời, con là
Mạc Phúc Hải lên thay. Vì phải kiêng huý tên vua nên
Giáp Hải mới đổi là Giáp Trừng, còn dân gian vẫn
quen gọi là Trạng Kế.

Trong bối cảnh lịch sử lúc ấy, nhà Mạc bị nhà Minh
o ép lấy cớ Mạc Đăng Dung tíếm ngôi nhà Lê, nên nạn
ngoại xâm rhứi rập tníớc ngõ. Để bảo vệ vương triều còn
non trẻ, bảo vệ lê dân thoát cảnh chiến trận và hoạ xâm
lăng, nhà Mạc buộc phải có những nhượng bộ nhất định
về biên giới. Do có tài văn chương lại giỏi đối đáp nên sau
khi đỗ Trạng, Giáp Hải được vua cử đi lảnh trách nhiệm
ngoại giao tiếp các sứ giả nhà Minh và đả khéo léo dàn
xếp ổn tlioả vấn đề biên giới nên kẻ địch phải nể phục.
Truyền thuyết về bàl thơ “Vịnh bèo” nối uếng của ông
xuất lúện trong bối cảnh này đã phần nào minh chứng
cho thực lực tài ngoại giao của ông.
Ngoài tài ngoại giao, Giáp Hải còn đưỢc triều đình
cử làm Đề điệu cho nhiều kỳ thi Hương và giám sát