Page 127 - Những Trạng Nguyên Đặc Biệt Trong Lịch Sử Việt Nam

128 7^Iiữ/I\( Titing nguyên dàc

Trạng Lường

Tính chiều cao

Lvíơng Thế Vinh vẫn đưỢc người đời quen gọi là
Trạng Lường. Lý do là vì ngay lừ nhỏ, ông đã tỏ ra rất
giỏi trong việc đo liiờng. Klii đỗ đạt ra làm việc quan, ông
đả viết cuốn sách nhan đề “Đại Uiành toán pháp”*'' nhằm
tổng kết kiến tliức tính toán của Uiời đó và cả lứiững
phát minli cỉia chính bản Uiân ông. Lương Thế Vinh đâ
viết đề tựa, nêu mục đích của cuốn sách như sau;
“Trước thời cho biết cách đo lường
Tính toán bình phân ở cửu chương

ĩliông hay mọi nhẽ điều vinh hiển
Học lấy cho tinh giúp thánh vương!”
Tirơng truyền rằng tliuở còn nhỏ, một lần Lương Thế
Vinh cùng chúng bạn ngồi hóng mát dưới một gốc cây cổ
tliụ. Cả bọn tliách đố nliau làm tliế nào để biết được cây
cao - thấp. Một số cho rằng chỉ có cách là trèo lên ngọn
cây. rồi dùng dây ứiòng xuống đất mà đo. Riêng Lương
Thế Vinh cho rằng không cần trèo, đứng dưới đất vẫn có
Uiể do được. Cậu lấy chiếc gậy cầm ở tay đo xem dài
ngắn bao nlúêu, đoạn dựng gậy lên mặt đất và đo chiều
dài bóng gậy. Tiếp đến cậu đo bóng cây và sau một lát

thành toán pháp - cuốn sách về toán học đầu tiên. Trong sách
ông đã trinh bày về các phương pháp tính toán cộng trừ nhân
chia, tinh diện tích, đo đạc ruộng đất, tính bình phương và đặc
biệt là lần đầu tiên lập ra băn cứu chưorng. về căn bàn bán cừu
chương của ông gần giống ngày nay nhưng nó rút gọn hơn, các số
tính về sau không nhắc lại. Chẳng hạn 1 lần 1 là 2 thi đến chương
so 2 không nhắc lại 2 lần 1 nữa, cho đến chương 9 thì chi còn I
phép là 9 lần 9 là 81.