Page 187 - Những Công Chúa Nổi Tiếng Của Các Triều Đại Việt Nam

188 N hũng Cóng chúa n ố i ciếng của các Triều đại Việt Nam .

trong tâm khảm / Cuộn cuộn tình lan cách dặm
trường / Ví thử xe tơ thành sỢi chỉ / Xin người thêu lấy
cặp uyên ương.
Bài ữiơ Mai Am viết năm 1855, líic bà chưa đầy ba
mưdi tuổi. Qua mấy dòng thơ, chúng ta củng hình dung
được phần nào tâm trạng khát khao tình cảm của nữ sĩ
trong tình cảnh không mấy hạnh phúc của bà.
Nỗi bất hạnh lớn nhất đến với bà cùng với nỗi đau
của cả dân tộc trước hoạ ngoại xâm. Sau khi giặc Pháp
chiếm kinh đô Huế (năm 1885), nghe tin vua Hàm Nghi
rời kinh đô, ông Thân Trọng Di cũng tìm đường ra
Quảng Trị. ông không theo kịp đoàn xa giá, rồi mất tích
giữa núi rừng, mãi về sau vẫn không tìm được hài cốt.
Một lần nữa, nỗi đau vò xé gan ruột đã hoá thành nutời
lăm bàỉ tliơ khóc chồng và bà đã cho khắc trên bia mộ -
một ngôi mộ trống không ở làng quê Nguyệt Biều!
Là một công chúa và với lễ giáo phong kiến khắt
khe, Mai Am ít có dịp sống gần gũi với cuộc sống lao
động quần chúng và tham dự vào thời cuộc, nên phần
lớn thơ của bà là thơ ngâm vịnh phong cảnh, xiíớng
hoạ với người thân củng là điều dễ hiểu. Tuy vậy, khi
có dịp, bà cũng thể hiện công việc vất vả của ngiíời lao
động một cách chềm thực và trân trọng, như trong bài
“Nông phu từ” (“Lời nhà nông”):

“...Lúa cứa sầy da, lưng nóng bỏng / Mồ hôi như
mưa giọt nhỏ ròng..."; và trước hoạ ngoại xâm, bà đã
tỏ rõ tinh thần yêu nước; cảm kích trước bài "Văn tế
nghĩa sĩ Cần Giuộc” của Nguyễn Đình Chiểu, bà đã
viết: "...Dân chúng cần vương vi ghét địch / Nhà nho
lâm trận tiếc không tài / Giặc đầy chiến luỹ từng