Page 53 - Một Số Phong Tục Tập Quán

phía Đông. Nông cụ thì gác vào vách phía Tây. Có
một hoặc hai gian dành cho khách xa gọi là jơgan
tuai. Gian này ở vị trí thứ hai tính từ phía Nam. ó
gian tiếp khách, về hướng Đông mở một cửa sổ lớn.
Chỉ có chủ nhà và những người có uy tín trong
làng như già làng cùng những người tham gia hòa
giải, phân xử mới được ngồi bên cửa sổ. Gian tiếp
khách được xem như phòng họp, người không
thuộc những đối tượng nói trên phải ngồi dạt về
vách nhà phía Tây. Người Jrai trước kia không có
tập quán nằm giường. Họ chỉ nằm ngồi trên chiếu
trải trực tiếp lên mặt sàn. Giường chỉ dành cho
người chết. Giường được khiêng lên nhà là khi
trong nhà vừa có người chết. Cái giường này người
Jrai gọi là rơ-pan. Người chết khi còn sông nằm ở
gian nào thì giường đặt ở gian đó.
Cuộc sống trong ngôi nhà dài là hình ảnh thu
nhỏ của công xã thị tộc. Mọi người trong nhà làm
chung, ăn chung trong một tổ chức dân chủ, tự
quản. Dòng máu tính theo họ mẹ. Quản lý sản xuất,
chăm lo đòi sông tinh thần là người đàn ông lớn tuổi
nhất trong gia đình. Quản lý đời sống vật chất,
chăm lo giữ gìn nông sản, sắp xếp bữa ăn thuộc
người đàn bà. Cuộc sống ấy được người Jrai bền bỉ
lưu giữ cho đến mãi những năm giữa thê kỷ XX.
Nửa cuối thê kỷ XX, khi chúng tôi có dịp đến thăm
Tây Nguyên, hình bóng những ngôi nhà dài vẫn
còn ở Đức Cđ, nơi giáp với biên giới Cam-pu-chia.
Bây giờ thì hình ảnh ấy thưa thót dần. Cũng có ý
kiến cho rằng, sự quy tụ theo quy mô ấy không
làm cho kinh tê phát triển. Các gia đình cần chia

52