Page 30 - Một Số Phong Tục Tập Quán

nhất có đủ 30 ngày, tháng thứ hai chỉ có 29 ngày.
Tháng có 30 ngày gọi là Bi-lan Ta-păk (tháng đủ),
tháng có 29 ngày gọi là Bi-lan u (tháng thiếu). Một
năm có 12 tháng, trong đó có 6 tháng đủ và 6 tháng
thiêu. Những tháng lẻ là tháng đủ, còn tháng chẵn
là tháng thiếu. Điều rất thú vị và khác vói âm lịch
và dương lịch mà chúng ta thường thấy là trong lịch
Chăm một tháng được chia làm hai phần. Phần 1
tính từ ngày 1 đến ngày 15 gọi là Bi-ngun (thượng
tuần). Phần 2, tiếp ngay sau phần 1, cũng tính từ
ngày 1 đến ngày 15 gọi là KLăm (hạ tuần). Tại sao lại
như vậy? lỊch Chăm không có từ ngày 16 trở đi.
Ngày mà chúng ta gọi là ngày 16 trong tháng thì
người Chăm gọi là ngày 1 hạ tuần. Như vậy trong
một tháng đủ có 15 cặp ngày trùng nhau. Đe phân
biệt hai ngày này, người Chăm gọi kèm tên ngày với
định ngữ thượng tuần hay hạ tuần. Người Chăm
cũng theo thuyết âm dương. Những ngày thượng
tuần thuộc dương. Những ngày hạ tuần thuộc âm.
Người Chăm vói những việc đại sự như làm nhà,
cưới hỏi, làm nghĩa địa {kut) mới, đưa xương vào
nghĩa địa chôn (nhập kut)... phải chọn đúng ngày
chẵn trong phần hạ tuần (những ngày âm). Nếu tính
đến tháng thì theo người Chăm có 5 tháng tốt là
tháng 3, 6, 8, 10 và 11. Người Chăm quan niệm tháng
xấu nhất trong năm là tháng 4 và tháng 12. Người
Chăm tính toán rất chi tiết, phân công nhiệm vụ cho
từng tháng: tháng tổ chức lễ Ka-tê mà ta vẫn thấy là
tháng 7; tháng tổ chức lễ Cha-bur là tháng 9; tháng
tổ chức lễ đầu năm (Nguyên đán), lễ cúng Đất, lễ
cúng có nghi lễ múa là tháng 1. Tháng 2 và tháng 5
là tháng bình thường có thể tổ chức các lễ cúng nhỏ.

29