Page 152 - Lý Thường Kiệt

LÝ THƯỜNG KIỆT

huyện thuộc Quế Châu, bắt 8.500 bảo đinh, 91.200 các hạng khác. Bảo đinh
được cấp tiền gấp hai những hạng kia, vì bảo đinh có thể dùng làm chiến
binh. (Đ. Ho, DL 8-3; TB 273/la).
Chừng ấy cũng không đủ, viên chuyển vận sứ Lý Bình Nhất tính cần có
40 vạn phu cả thảy. Ngày mồng 1 tháng 4 (B. Tu, DL 6-5), vua Tống sai Quách
Quỳ xét lại, và dặn nên làm cho khỏi náo động nhân tâm. Quỳ nói: "Theo
Bình Nhất, lương khẩu cần cho 10 vạn quân và một vạn ngựa ăn trong một
tháng phải có 40 vạn phu chuyên chở. Một tháng đã vậy; huống chi, từ nay
đến lúc tới sào huyệt giặc, không phải chỉ một tháng mà thôi. Nay tính cho
rộng rãi, trừ phần quân và ngựa tự chở lấy, trừ phần có thể lấy ở các địa
phương sản xuất; còn dư, ta sẽ mua trâu bò mà chở. Dọc đường, ta lại làm thịt
trâu bò ấy cho quân ăn. Nếu ăn còn thừa, sẽ cấp cho các đồn điền cày. Làm
như thế ta có thể giảm bớt phu. Ta lại bỏ bớt những đồ không cần gấp. Ta sẽ
dùng xe lừa kéo; cho đi đi, lại lại, mà chở. Nói tóm lại, ta có thể bớt số phu đi
một nửa, còn 20 vạn mà thôi", (lời tâu vào tháng 11, CN, theo TB 274/la).
Cũng vì thiếu phu khiêng vác, mà ty An Nam chiêu thảo đã phải xin bỏ
bớt một nửa mũi tên bằng sắt, chỉ mang theo 32.400 cái mà thôi. (9-2, TB
273/6b).

6. Y dược

Miền nam, khí hậu nóng nực; mà quân, phần đông từ miền cực bắc kéo
xuống. Lại phải qua các vùng rừng núi, thường đầy lam chướng. Từ xưa,
nước ta đã có tiếng là xứ độc. Mã Viện đã tả cảnh nước lụt mùa hè, khí độc
xông lên, đến nỗi chim trên trời phải sa xuống nước. Vì vậy vua Tống Thần
Tông, trong cuộc nam chinh này, rất chú ý về việc thuốc thang cho quân sĩ.
Ngay ban đầu, lúc nghe Khâm, Liêm bị mất, vua Tống sai viện binh
xuống Ung Châu, mà đã chiếu cho hàn lâm y quan viện chọn 57 bài thuốc
trị lam chướng; và sai sở hạp dược chế thành tễ, rồi mang theo quân (23-12
năm Ất Mão, DL 31-1-1076; TB 271/13b).
Đến lúc quân đã ra ngoài Lĩnh, vào Quảng Tây, người đau ốm càng
nhiều. Ngày 17 tháng 5, có chiếu dụ rằng: "Sau khi qua Lĩnh, hễ quân có ai

162