Page 84 - Kỳ Quan Thế Giới Thức Vật

một số hạt giống lại không nảy mầm mà cứ âm thầm như "ngủ" vậy, đó
chính là hiện tượng ngủ mùa. Tại sao lại như vậy?
Nguyên nhân của sự ngủ mùa này có rất nhiều, sự ngủ mùa đã đề
cập đến ở trên là do những nguyên nhân bên trong dẫn đến hiện tượng
"tự phát" (tự ngủ). Đầu tiên là do hạn chế của vỏ hạt. Có một số loài
thực vật ví dụ như tử vân anh, khả năng thấm nước của vỏ hạt của nó
không có hoặc nếu có thì rất kém nên hạt không hút được nước. Một số
loại hạt khác ví dụ như hạt cây dưong, vỏ hạt không hấp thu được nước
nên ôxi ở bên ngoài không thể xâm nhập vào bên trong hạt, các khí thải
của quá trình hô hấp của hạt không thoát được ra ngoài mà cứ ứ lại
trong hạt, làm cho phôi cảm thấy rất khó chịu và không thể nảy mầm
được. Còn có một sô loại hạt khác như hạt rau dền, vỏ ngoài của nó quá
cứng, mặc dù nước có ngấm được vào bên trong nhung rễ mầm không
thể xuyên thủng qua vỏ hạt được, giống như con gà con không thể đạp
vỡ vỏ trúng để chui ra ngoài vậy, nên cũng rất khó nảy mầm. Nguyên
nhân thứ hai là do hạt không thể chừi được. Ví dụ như hạt táo, hạt bách
tùng, mặc dù phôi đã hoàn thành xong quá trình phát dục, nhung nhất
định phải trải qua sự ngủ mùa, tức là ta phải ủ hạt giống trong cát ướt
và liên tục duy trì ở nhiệt độ khoảng 5! trong vòng 1 đến 3 tháng, đợi
cho một số thay đổi sinh lí, sinh hoá trong phôi có lọi cho quá trình nảy
mầm chín, hạt mói có thể nảy mầm. Nguyên nhân thứ ba là phôi không
hoàn thành quá trình phát dục. Có một số loài thực vật như bạch quả,
mặc dù hạt của nó đã chín và được hái xuống, nhưng quá trình phát
dục ở phôi vẫn chưa hoàn thành, giống như trẻ sơ sinh sinh non phải
nuôi dưỡng trong lồng kính một thòi gian mói có thể nuôi dưỡng bình
thường đưọc, trải qua quá trình ngủ mùa, phôi hoàn thành quá trình
phát dục hạt mói có thể nảy mầm. Nguyên nhân cuối cùng là do trong
quả (như cam, cà chua), hay trong hạt (như thương nhĩ, hoa diên vĩ) có
chứa các chất ngăn chặn sự sinh trưởng, thúc đẩy sự ngủ mùa.Ví dụ
như vói axit rụng nồng độ cao thì chỉ khi nồng độ của nó giảm xuống
thì hạt giống mói có khả năng nảy mầm.
Ngoài ra, khi hạt giống ở trong môi trường bất lọi bên ngoài như
nhiệt độ thấp, khô..., chúng sẽ không thể nảy mầm, hiện tượng này là
"ngủ mùa bị động". Khi nó gặp được điều kiện môi trường thuận lọi nó
sẽ lại nảy mầm.

84 -