Page 114 - Hướng Dẫn Thi THPT Quốc Gia Môn Văn

b) Can cam nhdn va phdn tick duac tinh huong trong tdc phdm
Trong van xuoi tir sir, tinh huong c6 vai tro dac biet quan trong doi vai viec the hien
tinh each va so phan nhan vat, chii de tac pham.
Co the xem tinh huong \k loai hoan canh bat binh thuong, hoan canh chiia dung
oiiihig mau thuan, thu thach doi hoi con nguai trong do phai xu h', phai vugt qua. Khi
dugc hoac bj dat trong tinh huong, con nguoi ta mai bgc 16 tinh each, ban chat ciia minh
mot each d4y dii, chan thuc nh§t. Neu cugc song la mot dong song thi tinh huong la c^c
xoay nuac. No chinh la ph§n dam dac nh§t ciia cugc song, nod the hien tap trung ban chat
mot xa hgi, mot thai dai. Doi vai the loai truyen ngan, tinh huong cang c6 y nghia quan
Irpng. Nha van Nguyen Kien, mot cay biit truyen ngan kha tieu bieu, tung viet: "Truyen
ngan ciing c6 tinh each va so phan nhu truyen dai. Nhung vi khuon kho ciia truyen ngan
bj han che nen khong the noi nhieu, noi day du nhu truyen dai. Do do, dieu quan trgng
d6i vai truyen ngan la phai lira chgn cho dugc cai tinh the tu no bgc 16 ra net chu yeu ciia
tinh each va s6 phan, tu no dac trung cho mot hien tugng xa hgi. Theo toi hieu thi m6i
truyen ngan chi chiia dung mot tinh the nhu the nao do da xay ra trong dai s6ng, neu c6
hai tinh the tra len, truyen ngan se bi pha va". Nha van Nga A. Tonxtoi ciing timg khang
dinh tinh chdt c6 due, chat Igc ciia truyen ngan: "Truyen ngSn la mot hinh thuc nghe thuat
kho khan bac nhat. Trong cac tac pham the tai Ian, chung ta c6 the "dgn" cho dgc gia "no
ne" vai nhirng mon an dai loai nhu mieu ta cho that sinh dgng, d6i thoai cho that sac...
Con trong truyen ngan, tat ca nhu trong ban tay anh. Anh phai thong minh, nhu anh da
phai hieu biet. Bai le, hinh thuc nho khong c6 nghia Ih ngi dung khong Ian lao. Anh phai
biet noi mot each ngan ggn, nhu nha tha chi dugc lam tha tit tuyet"'. Nhu the, tinh hu6ng
doi vai mot truyen ngan cung gi6ng nhu cai tu doi vai mot bai tha. No chinh la c6t loi
ciia ngi dung phan anh, la ca so de to chuc cot truyen, xay dung hinh tugng. Trong van
xuoi tu sir, xay dung tinh hu6ng duang nhu th^nh nhiem vu tat yeu cua nh^ van, tra th^nh
noi thu thdch tai nghe ciia nha van.

Phan tich tinh hu6ng la phan tich sir the hien cua tinh c5ch, s6 phan c&c nhan vat
trong mot kh6ng gian, thai gian dac biet do nha van t6 chuc, sang tao nen. Tinh huong
doc dao ciia truyen ngan Va nhat (Kim Lan) dugc gui gam ngay tir each dat ten truyen.
Trong cum tir nay, dgng tir "nhat" dugc tinh tir hoa de dinh danh cho danh tir "va". No
dien ta sir tinh ca, ngau nhien, viec xay ra ngoai y dinh, du kien. Truac het, tinh huong
cua thien truyen dgc dao, thu vi a cho: Mot chuyen v6n rat nghiem tiic, v6n dugc xem la
mot trong nhung c6ng viec trgng dai nhat ciia dai mot con nguai ma lai dien ra nhu mot
tro dua. Mot anh chang da dung tu6i, ngheo tung, lai xau trai, tir thua cha sinh me de den
gid chua timg dugc mot nguai con gai nao them de y den, the ma b6ng dung dugc mot
nguai phu nu theo ve nha lam vg han hoi. Cang la han niia la Trang nhat vg ve giira
nhiing ngay doi kem, giiia liic cai chet vi doi dang rap rinh de doa. Kim Lan da dem den
cho nguai dgc mot cau chuyen nen vg nen ch6ng qua la xua nay chua timg c6. Chinh cai doi

' Vuong Tri Nhan (siru tarn), So tay truyen ngan, N X B Van hoc, 1992.

113