Page 340 - Di Tích Lịch Sử

là địa bàn cư dân đông đúc, đất đai rộng vể phía đông kinh thành Phú Xuân. Năm
1898, cụ Nguyễn Sinh sắc (còn gọi là Nguyễn Sinh Huy - thần sinh của Bác Hổ)
được ông Nguyễn Viết Tuyên, nhân viên bộ Hình, người làng Dương Nỗ mời về
dạy cho các con mình đang chuẩn bị kì thi hương. Thời gian ấy, cậu bé Nguyễn Sinh
Cung (tên gọi của Bác khi đó) được theo cha vẽ làng Dương Nỗ. Tại đây, cậu bắt
đẩu học chữ Hán cùng với những học sinh nhỏ của cha. Cha con cụ Huy đã được
gia đình ông Nguyễn Văn Độ giao cho sử dụng một ngôi nhà năm gian (ba gian hai
chái) để làm nơi ở và dạy học trò. Cậu Cung đã ở với cha tại Dương Nỗ cho đến năm
1900 khi cụ Huy phải đi nhận chức giám thị tại kì thi hương ở Thanh Hoá, cậu trở
lại Thành nội, sống với mẹ là bà Hoàng Thị Loan tại ngôi nhà 112 đường Mai Thúc
Loan, Huế.
Ngôi nhà đó là nhà gỗ ba gian, hai chái, mái lợp tranh, xung quanh ốp bằng gỗ
ván, dựng theo hướng đông nam, cách bờ sông Phổ Lợi chừng 30m. Cách bài trí trong
nhà tiện lợi và đẹp mắt, mang dáng dấp ngôi nhà của ông đổ nho xứ Nghệ. Lớp học
đặt ở đây, nhưng không có bàn, ghế mà chỉ có bức phản ngựa gỗ kê ở hai gian bên để
học trò ngồi học, gian giữa có kê bức phản lớn. Trước một án thờ là nơi ngồi giảng bài
của cụ Sắc. ở góc trong hai gian kế gian giữa có kê chiếc chõng tre, bên trái kê chiếc
sập đựng đồ đạc cho gia đình Bác. Hai chái hai đẩu nhà là hai buồng, một buổng là nơi
cất áo quần của ba cha con, một buồng là để cất cơm gạo. Hai bên lối vào nhà có hai
hàng dầm bụt đưọc cắt xén cẩn thận, trước mặt là dòng sồng Phổ Lợi, xung quanh nhà
hoa thơm ngát bốn mùa, chiều hè gió từ biển Thuận An thổi lên vừa mát vừa nồng nàn
hương biển. Giữa khung cảnh làng quê với bến nước, cây đa, đình làng, ngôi nhà như
gợi cho ta nhớ vể làng Kim Liên nơi quê Bác.
Làng Dương Nỗ còn được biết đến với di tích đình làng. Đình làng Dương Nỗ
được coi là tiêu biểu về phong cách kiến trúc của đình làng Huế được dựng từ thời
Vua Lê Thánh Tông (1471) với cấu trúc ban đầu chỉ là tranh tre nứa lá. Đời Gia Long
năm thứ 7 (1808), Tri tượng Chánh chưởng Tượng quân kiêm Cai tào vụ Giám quân
Nguyễn Đức Xuyên (một vị tướng dưới thời Vua Gia Long, quê ở làng Dương Nỗ) đã
hỗ trợ để dân làng xây đình. Đình được dựng 5 gian, 3 chái, lợp ngói âm dương, gổm
toà đại đình, sần đình, cổng đình, hàng trụ biểu, bến đình, sân đình trên một khu đất
âm xuống, được liên kết với nhau theo một trục dọc hướng bắc - nam, thấp hơn so
với xung quanh. Vòm mái đình phía hai đầu cong lên, đứng xa trông như hình chiếc
thuyền đang lướt sóng. Đó là mô thức biểu hiện nền văn hoá biển đậm nét. Đường nét
hoa văn khắc chạm trang trí trong Đình đều mang giá trị nghệ thuật cao.
Toàn bộ ngôi đình được tập trung ngay gian chính diện - nơi thờ tự uy nghiêm và
được ngàn cách bởi hậu tẩm ngàn kín bằng đố ván. Mặt trước của hậu tẩm là 6 cánh
cửa thượng song hạ bản trong một khung đỡ, phía trên là kiểu trang trí “mây trắng”
làm viền che cho các ô hộc chạm nỗi hình lưỡng long triều nhật. Hình khối gỗ đai nổi
gổ lên trên nền đáy bằng sơn đỏ. Mảng tiếp xuống ở giữa là hình chạm nổi mặt hổ phù
sơn son thếp vàng, Các gian tả hữu và chái đình đều để trống. Khi tế lễ hay hội họp là
nơi ngồi của quan viên, bô lão và dần làng.

Một iề t>i ticVi lịcti sử - VÃM VioÁ Việt 'Nam

< 345 )