Page 258 - Di Tích Lịch Sử

gấp nhiêu lần ngày thường. Khách đến tham quan muốn hiểu vể lịch sử, kiến trúc ngôi
đền hay những truyền thuyết liên quan, có thể được nghe kể rành rọt từ ông thủ nhang
hay bất cứ người dân nào trong vùng.
Truyện kể về nàng Thục Nương đã được nhân dân ta truyển tụng qua nhiều thế
kỉ và mang đậm dấu ấn tôn giáo. Tương truyền, thời nước ta dưới sự cai trị của Đông
Hán, tại trang Phượng Lâu, huyện Bạch Hạc, Phú Thọ có ông Vũ Công Chất kết duyên
cùng bà Hoàng Thị Mầu người cùng ấp. ông bà đức độ hơn người, chuyên tâm làm
việc thiện, sống bằng nghế dạy học và bốc thuốc. Một lần đi cắt thuốc phương xa,
lạc vào chốn sơn lâm hoang vắng, gặp ngôi miếu đổ nát, ông bà phát tâm tu sửa điện
miếu. Sau đó, ông bà được công chúa Sơn Tinh trả ơn bằng cách đẩu thai làm con gái
hai người. Thục Nương được sinh ra là một quý nữ, mắt phượng, mày ngài, da trắng,
môi đỏ; càng lớn càng xinh đẹp khiến hoa hờn nguyệt thẹn, văn võ toàn tài. Thái thú
Tô Định là tên háo sắc đã giết cha và hôn phu của nàng và cho quân đến ép nàng lên
kinh làm thiếp cho hẳn. Tuy nhiên, Thục Nương đã bỏ trốn, nương nhờ cửa Phật ở
chùa Tiên La, mộ quân chống lại ách áp bức của quân Hán. Biết tin Hai Bà Trưng
dựng cờ khởi nghĩa ở Mê Linh, bà đã dẫn ba quân vê' Mê Linh tụ nghĩa. Trưng Nương
duyệt quân và phong bà chức “Đốc Lĩnh Tiển Môn” (Tướng tiên phong), hiệu là Đông
Nhung Đại Tướng cùng quân dân cả nước tế cờ ra trận đi đánh các đồn giặc. Sau khi
đất nước độc lập, bà Bát Nàn vê' dựng ấp ở Tiên La. Khi Mã Viện đem quân sang xâm
lược nước ta, Trưng Vương hạ chiếu vời Bát Nàn tướng quân vể giữ đất Lãng Bạc. Thế
giặc mạnh khiến Hai Bà TrUng gửi mình theo dòng Hát giang. Bà Bát Nàn kéo quân về
Tiên La trấn thủ. Giặc tiến đánh Tiên La khép vòng vây, tình thế nguy cấp, bà vẫn anh
dũng chiến đấu quyết tử quyết sinh. Lui tới gò Kim Quy (Đến Tiên La ngày nay) bà
vung gươm giết thêm nhiều giặc rồi hoá vào ngày 18/3 năm Nhầm Dần. Theo truyền
thuyết kể lại, khi bà tuẫn tiết, bọn giặc đã lập trại canh xác bà bên gốc quế để hôm sau
chúng treo xác bà nhằm thị uy, nhưng chỉ đến sáng hôm sau bên cạnh gốc cầy quế có
một đống đất do mối xông phủ hết xác bà. Quân giặc biết bà linh hiển, không dám
đụng chạm tới xác bà nữa. Cảm công đức và chí khí oai hùng của trang liệt nữ, đời sau
vinh phong bà là: “Mẫu Thượng Ngàn Tái thế’. Dân làng Tiên La lập đến thờ Mẫu được
liệt vào hàng “Tứ Linh Từ” của phủ Tiên Hưng xưa. Hàng năm cứ vào tháng 3, nhân
dân lại tổ chức lễ giỗ Mẫu đầy linh thiêng.
Đền tọa lạc giữa thôn Tiên La (trước đầy là gò Kim Quy) trên diện tích khoảng
4000m^; có lịch sử khá lâu đời khi nguyên gốc được xây dựng ở thế kỉ I. Mặt trước đển
hướng ra con sông Tiên Hưng gẩn ngã ba đổ ra sông Luộc, là nơi tương truyền bà đã
tuẫn tiết. Toàn bộ ngôi đền theo cấu trúc “Tiền nhất - Hậu đinh” với ba tòa điện chính
là đại bái (tiền tế), trung tế và hậu điện hay còn gọi là Hậu Cung. Qua cổng tam quan
ngoại, vào sân đền là tam quan nội và hai bên có lẩu Cô, lẩu Cậu. Bước lên tòa tiển tế
gồm năm gian, du khách sẽ bắt gặp những bức đại tự với các câu đối cổ ca ngợi Trưng
Vương và phẩm hạnh, tài sắc của nữ tướng Bát Nàn. Tòa điện bái đường và thượng
điện của đền được kiến trúc bằng gỗ được chạm trổ long, lân, quy, phượng xen lẫn với
thông, cúc, trúc, mai rất tinh xảo. Tòa điện trung tế là công trình kiến trúc đặc sắc được

Một sồ í>i tícVi lỊcVt svr - VẰM VtoÁ Việt NAtM
c 261 )