Page 101 - Dạy Học Vật Lý

Galilêô Galilê (1564-1642)

cùa nó giảm, nước ở bên ngoài bị hút vào trong cổ bình làm cho mực nước trong

cô bình dâng lên. Sự dâng lên hay hạ xuống của mực nước trong cổ bình cho phép
ta nhận biết được nhiệt độ của không khí giảm hay tăng. Dụng cụ như Caxtenli đã

mô tả chỉ dùng để quan sát sự thay đổi nhiệt độ vì vậy nên gọi là nhiệt nghiệm thì
chính xác hơn. Theo Ghiômơ Libơri thì Galilê đã biểu diễn thí nghiệm này cho

Caxtenli xem. Do đó, những điều mà Caxtenli mô tả như trên là có thể tin cậy. Đó

chính là chiếc nhiệt kế (nhiệt nghiệm) đã mô tả ở hình 20.3, Vật lí 6 và ở cả hình
vẽ ở trang trước mà ta gọi là nhiệt kế Galilê.

Ta chuyển sang nói về tài liệu thứ hai. Tài liệu này mô tả một đụng cụ gọi
là nhiệt kế phản ứng chậm. Dụng cụ này gồm một bình thủy tinh hình trụ đựng

nước và một số bình cầu nhỏ giống nhau nhưng khối lượng khác nhau chìm nổi
trong nước.

Trong viện bảo tàng hiện nay không còn hiện vật. Nhưng trên thương

trường có bán một loại nhiệt kế, chủ yếu dùng để trang trí, có cấu tạo giống như
nhiệt kế phản ứng chậm được mô tả trên đây và người ta cũng gọi là nhiệt kế

Galilê. Cụ thể là mỗi nhiệt kế gồm một bình thủy tinh hình trụ đựng một chất lỏng

trong suốt (nước). Khối chất lỏng trong bình hình trụ có chứa một số lọ nhỏ, hàn
kín, có màu sắc khác nhau (xem hình bên). Tất cả các lọ này có thể tích bằng

nhau, nhưng có khối lượng khác nhau. Vì để trang trí nên các lọ nhỏ trong khối
chất lỏng có màu sắc khác nhau để cho đẹp.

Hoạt động của nhiệt kế này cũng dựa vào sự dãn nở vì nhiệt, nhưng ở đây
là sự dãn nở vì nhiệt của chất lỏng đựng trong bình hình trụ: khi nhiệt độ thay đổi

thì thể tích khối chất lỏng trong bình thay đổi làm cho khối lượng riêng của khối

chất lỏng đó thay đổi. Lọ nào có khối lượng riêng bằng khối lưọTig riêng của khối
chất lỏng trong bình thì sẽ lơ lửng trong khối lỏng đó. Nhìn lọ nhỏ lơ lửng sẽ biết

được nhiệt độ.

101