Page 139 - Các Vị Vua Triều Lý

tỉnh Hải Dương, Bắc Ninh, Thái Bình, Hà Nội... khi có tế
lễ, cỗ tế tam sinh, không bao giờ dùng thịt trâu, bò, mà
thay bằng thứ thịt khác, tuỳ từng địa phương. Lệ kiêng
chung này, xuất phát từ truyền thuyết sau:
về cuối đời, khi Lý Nhân Tông đã phương trưởng đủ
sức tự gánh vác việc trị vì, Ỷ Lan không phải làm nhiếp
chính cho con nữa, nên có nhiều thời gian thảnh thơi hơn.

Thời gian ấy, Ỷ Lan ở lại chùa Dạm hàng năm trời,
đọc kinh sách, tìm hiểu giáo lý nhà Phật:
Cũng có khi Ỷ Lan cùng với vài nhà sư, đi khắp các
danh lam thắng cảnh... Đây cũng là dịp để Ỷ Lan gần
gũi, hiểu biết hơn về đời sống dân dã.
Một lần đang đi Ỷ Lan bỗng dừng lại. Một ông cụ
râu tóc đã lốm đốm bạc, vừa đánh con trâu mộng vượt
lên, vừa khóc vừa nói:

Trâu ơi tao bảo trâu này
Kẻ vào lò mổ là mày hay tao?
Thà cho tao một nhát dao
Tiếc mày tao khóc làm sao hỡi trời...

Thấy lạ, bà Tấm định gọi ông cụ lại hỏi. Nhưng vừa
mếu máo kêu la thảm thiết, ông cụ vừa gạt nước mắt
chạy theo trâu, thoáng cái đến chỗ rẽ đã mất hút.
Bà Tấm đứng lặng hồi lâu. Bà chỉ lờ mờ đoán ra, có
lẽ ông lão tiếc thương con trâu quá, nên tâm trí bất định.
Bà cứ tiếc mãi không hỏi được đầu đuôi câu chuyện. Biết
đâu chẳng có cách cứu con vật, cứu ông lão. Bà biết rất
rõ nhà nông quý con trâu lắm.