Page 138 - Các Vị Vua Triều Lý

bùn sâu nước đọng. Đôi ba gò cao khô ráo hơn thành
chỗ cho con người đến dựng nhà cửa, lập làng xóm.
Có một trại ấp nhỏ có chừng dăm nóc bếp quây quần.
Là xóm mới, người tứ phương trôi dạt tụ tập về, nhà nào
đông cũng chỉ có đến hai thế hệ cha mẹ và con cái.

Sau đó vài ba năm, cái xóm lèo tèo ấy càng vắng
lặng, vợi hẳn đi gần nửa dân số. Con trai chưa đến tuổi
tiểu hoàng nam, đã phải bán đi làm nô bộc cho các nhà
giàu quanh vùng, hoặc gán nợ vào các cửa chùa lớn làm
tam bảo nô. Còn con gái, phần có nhan sắc một chút thì bị
tuyển về kinh đô làm cung nữ, phần khác bị mua làm tỳ
nữ chịu phận đi ở cho các dinh phủ nhà quan.
Truyền thuyết kể khi một bà mẹ mù loà than thở về
nỗi quạnh hiu, không có cháu con bên cạnh, chỉ còn chờ
chết thì Phật Quan Âm xuất hiện. Đó chính là Ỷ Lan.
Tinh cờ trên đường đi chọn đất làm chùa, bà Tấm đã
nghe được lời bàn của mấy người dân nơi xóm vắng. Bà
liền vào tận nơi để hỏi rõ sự tình. Liền đó, bà cho người
mang tiền đi chuộc các con trai, con gái của xóm về. Rồi
bà đứng ra lo liệu cho trai gái, đôi nào đôi ấy nên vợ nên
chồng. Dân làng đó lưu truyền câu:

Nhờ ai tốt lá xanh cây
Nhờ mắt thấu khổ, nhờ tay cứu đời...
Bà Tấm tâm Phật, cháu ơi

\ V ^ >
Tương truyên các đình, đên thờ Y Lan ở khăp các