Page 107 - AllbertEstens

khôi lượng quay, cụ thể là kéo theo chuyển động của con quí

Song vì lực hấp dẫn rất yếu, sự biến dạng của không-thòi gi

do khôi lượng quay là cực kỳ bé, ta chỉ có hy vọng phát hi

được sự biến dạng đó nếu như khôi lượng được xét là rất lớn

quay rất nhanh, thí dụ như Trái Đất, Mặt Trời hay sao nơtror

Hiện tượng trên đã được Joseph Lense và Hans Thirri

đưa ra iần đầu tiên vào năm 1918 và được gọi là hiệu ứng Len

Thirring. Nó còn được gọi là hiệu ứng kéo theo hệ quy chi

(frame dragging) vì trục quay của con quay hồi chuyển được

dụng để theo dõi hướng của các trục tọa độ trong một hệ q

chiếu quán tính. Nếu ta xét các vệ tinh trên quỹ đạo quanh T]

Đất thì hiệu ứng Lense-Thirring là sự thay đổi quỹ đạo của

tinh do ảnh hưởng của Trái Đất quay. Sự thay đổi quỹ đạo n

có thể xác định bằng độ dịch chuyển của tiết điểm là giao đi(

của quỹ đạo vệ tinh vối mặt phẳng xích đạo của Trái Đất. :

dịch chuyển này cực kỳ nhỏ, thí dụ như đối với vệ tinh có b

trục lón của quỹ đạo (đường elip) khoảng 12.000 km, độ dị

chuyển của tiết điểm chỉ vào khoảng 33 mas/năm (mas: miligi

cung), tức là chỉ có gần 1,9 m trong một năm. Tuy nhiên, một

dịch chuyển nhỏ như vậy ngày nay đã có thể phát hiện được n

kỹ thuật xác định khoảng cách dùng gương phản xạ tia lade (

định tầm bằng lade). Kỹ thuật này hiện nay đã cho phép s

định được khoảng cách từ Trái Đất tói Mặt Trăng chính xác

vài xentimet và từ Trái Đất tới các vệ tinh nhân tạo của T:

Đất chính xác tới vài milimet.

Từ đầu những năm 1990, một nhóm nghiên cứu đứng đ

là I. Ciufolini đã nghiên cứu về hiệu ứng Lense-Thirring d

trên các vệ tinh LAGEOS và LAGEOS 2, nhưng do độ chính X

của mô hình trọng lực Trái Đất được sử dụng lúc đó còn bị h

chế, các kết quả thu được (1993) vể sự thay đổi quỹ đạo của c

vệ tinh đó chưa đạt độ chính xác đủ để đằnh giá hiệu ứng rr

1