Page 123 - 100 Điều Cần Biết Về Phong Tục Thờ Cúng

Có thể thấy dấu vết của tục thờ thủy thần qua biểu
tượng rồng đưỢc chạm khắc xung quanh và trên trán
bia Sùng Thiện Diên Linh, trên vách tháp cũng chạm
khắc nhiều mảng rồng ổ. Rồng biểu tượng cho tín
ngưỡng của các cư dân canh tác lúa nưốc, ẩn dụ sự cầu
mong mưa thuận gió hòa để phát triển sản xuất nông
nghiệp. Trên trán bia chạm hai con rồng đối xứng, chầu
vào hàng chữ Đại Việt quốc đương gia đệ tứ đ ế Sùng
Thiện Diên Linh tháp bi (tháp bia Sùng Thiện Diên
Linh - nưốc Đại Việt triều vua Lý thứ 4). Rồng còn làm
vật trang trí trên gạch đất nung: thân hình tròn trịa với
nhiều khúc uôn lượn, chân dài và nhỏ dần về phía đuôi,
vừa có dáng dấp của một con rắn, vừa có hình thù của
cá sấu. H ình rồng còn thô sơ như vậy là do biểu hiện tín
ngưỡng của cư dân Việt viễn cổ ỏ đồng bằng sông nưóc
vói tục thò rắn và cá sấu, lấy các loài thủy tộc này làm
vật tổ. Huyền thoại họ Hồng Bàng (giải thích nguồn gôc
các tộc người Việt cổ) kể rằng, Lạc Long Q uân (vị tổ của
người Việt vùng đồng bằng) là một loài rắn hoá thân
mà thành. Rắn và cá sấu theo tín ngưõng của dân gian
được trừu tượng hóa dần, trỏ thành hình tưỢng rồng. Và
rồng cũng được các triều đại phong kiến Việt Nam chọn
làm biểu tượng của vương quyền, càng về sau vẻ diện
mạo của nó càng thể hiện uy quyền phong kiến.
Truyền thuyết về vị thần đình làng Văn Xá (thôn
Văn Xá, xã Đức Lý, huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam)
cũng cho thấy rõ dấu vết của tục thờ thủy thần. Vị thần
Thành hoàng của làng thoát thai từ một. con rắn, khi
con đê vỡ, đã trỏ lại hình hài rắn, nằm chắn ngang đoạn
đê vỡ, căng mình ra để ngăn nước lũ, bảo vệ xóm làng.

124