Page 282 - 1000 Nhân Vật Lịch Sử
P. 282
Lộc, Hà Tĩnh di cư ra xã Cát Động, huyện Thanh Oai,
nay thuộc xã Kim An, huyện Thanh Oai, thành phố Hà
Nội. Năm 24 tuổi, ông đỗ đầu kỳ thi Hội (nên được gọi
là Hội nguyên), Đệ Tam giáp Đồng Tiến sĩ xuất thân
khoa Nhâm Ngọ (1822) đời vua Minh Mạng. Ông làm
quan trong triều đình Nguyễn đến chức Lại bộ Tham
tri, sung Cơ mật viện Đại thần, rất được vua Minh
Mạng coi trọng. Ông có tư tưởng duy tân đất nước,
từng tham gia đoàn sứ bộ sang Nam Dương
(Indonesia). Tác phẩm văn thơ chữ Hán của ông được
tập hợp trong bộ Tốn Phủ thi tập, Tốn Phủ văn tập
(còn có tên là Liễu Đường văn tập), trong đó, quan
trọng hơn cả là Mộng Dương tập. Ngoài ra, ông còn
quan tâm đến văn Nôm, để lại 3 tập thơ vịnh Kiều.
6 6 6 . N gô Q u y ền (897 - 944)
Thủ lĩn h p h o n g trà o y ê u n ư ớ c c u ố i th ờ i B â c th u ộ c.
Quê ở Đường Lâm, Giao Châu, nay thuộc xã Đường
Lâm, thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội. Ồng xuất
thân trong tầng lớp hào trưởng, sớm có tinh thần yêu
nước, tự lực tự cường. Khi Dương Đình Nghệ dấy binh
chống quân Nam Hán đô hộ, Ngô Quyền đưa lực
lượng của mình tích cực tham gia, được Dương Đình
Nghệ tin tưởng gả con gái, giao cho cầm quân. Năm
931, khi Dương Đình Nghệ đánh bại quân Nam Hán,
giành được quyền tự chủ, ông được cử cai quản châu
Ái (Thanh Hóa). Năm 938, trước cuộc tái xâm lược
của nhà Nam Hán, ông tập hợp lực lượng dân tộc, kéo
quân từ Thanh Hóa ra hạ thành Đại La (Hà Nội), tiêu
diệt lực lượng nội phản của Kiều Công Tiễn, tổ chức
cuộc kháng chiến chống quân Nam Hán xâm lược. Sau
281
