Page 161 - Văn Hóa Ứng Xử Việt Nam Hiện Nay
P. 161
N guyên Thanh Tuân
người vào việc thực hiện chữ Lễ. Lễ là toàn bộ những quy
tắc, ứng xử lớn nhỏ mà đạo đức Nho giáo đòi hỏi mọi người
phải nhất thiết tuân theo. Khẩu hiệu "Tiên học lễ, hậu học
văn" phản ánh vai trò quyết định của lễ, tức các quy tắc
ứng xử (hay các chuẩn mực ứng xử) đối với sức sống và sức
phát triển của Nho giáo và của con ngưòi Nho giáo.
Không chỉ ván hóa Nho giáo mà tất cả tư tưởng văn
hóa khác đều có chuẩn mực xã hội của mình. Văn hóa dựa
vào thuộc tính cơ bản nhất là tính giai cấp, tính dân tộc và
tính thẩm mỹ. Các chuẩn mực xã hội là những thước đo
giai cấp, dân tộc và cái đẹp nhằm xác lập, kiềm chế các
hành động và hành vi cũng như cảm xúc theo những giá
trị mà cộng đồng tin tưởng. Các điều kiện lịch sử, địa lý và
trình độ dân trí cũng đóng vai trò không nhỏ trong việc
hình thành chuẩn mực xã hội gắn bó mật thiết với cách
cảm, cách nghĩ và quá trình sinh thành, phát triển của đòi
sông văn hóa của xã hội và đòi sông mỗi con người.
Nền tảng và định hưóng của các chuẩn mực xã hội,
như đã nói là hệ thống giá trị. Hệ thống giá trị ấy được
biểu hiện trên ba nhóm lón:
Nhóm 1: Các giá trị vật chất và tinh thần đuỢc cộng
đồng tin tưởng và quý trọng. Hệ giá trị xã hội có tính phổ
quát này đóng vai trò định hướng chung nhằm tạo nên một
khung điều chỉnh chủ yếu trong cộng đồng hoặc trong toàn
xã hội. Theo cách hiểu thông thường, đó là:
