Page 145 - Văn Hóa Ứng Xử Việt Nam Hiện Nay

N guyên Thanh Tuân

của thê giới đó, thông nhất và gắn bó với nó đến mức
"thiên nhân hỢp nhất", "thiên nhân vô nhị". Các trào lưu
triết học, tôn giáo phương Đông, như Nho giáo, Đạo giáo và
Phật giáo đều coi con người là Nhân, tức là người viết hoa
hay nhân cách văn hóa, chứ không thừa nhận bản thể sinh
vật ở con người. Cho nên các loại tư tưởng liên quan đến

con người như triết học nhân sinh, triết học đạo đức, triết
học chính trị..., đều hướng vào chữ "Nhân" với các thuộc
tính; nhân đạo, nhân tính, nhân luân. Mục đích của quan
niệm này là tìm hiểu con người trên tất cả các mặt: tâm,

tính, tình, ý, khí, lương tri nhằm cảm nhận được nhân
sinh, nhân tính và cả tính mệnh con người, ở Á Đông,
Khổng Tử đã đúc kết ba phẩm chất quan trọng nhất là trí,
nhân, dũng mà con người cần phải có để thực hiện tốt năm
mối quan hệ cơ bản (vua tôi, cha con, chồng vỢ, anh em, bè
bạn), tức ngũ luân. Sau này Mạnh Tử và Đổng Trọng Thư

mở rộng phẩm chất con người thành ngũ thường; nhân,
nghĩa, lễ, trí, tín. Vấn đề con người ỏ Á Đông, nhìn chung,
đều xoay quanh trục: ngũ luận và ngũ thường mà có rất ít
sự thay đổi theo tiến trình lịch sử*^^

Trong khi đó ở phương Tây, quan niệm coi con người
là trung tâm của vũ trụ đã trải qua rất nhiều những nấc
thang tiến hóa. Thoạt đầu, quan điểm thần học (Kitô giáo)

' Xem: Báo cáo tổng kết chương trình KX-06 (1991-1995), tr.l34.